Ik kon mijn oren én ogen niet geloven: daar zat ik dan, aan de keukentafel bij Thé Tjong-Khing! Deze illustrator was mijn grote held toen ik jong was en nu zei hij me dat hij mijn werk goed vond.

Als kind leende ik het boek Kleine Sofie en Lange Wapper keer op keer, om mijn neus tegen de illustraties te drukken. Meneer Thé (Khing is namelijk zijn voornaam en Tjong zijn generatienaam) gebruikte voor dat boek een kroontjespen en inkt, en zijn illustraties bestonden uit duizenden kleine lijntjes. Ik kon er uren in verliezen.

Omdat Thé Tjong-Khing in augustus 2023 zijn 90e verjaardag viert, is er tot die tijd een overzichtstentoonstelling van zijn werk te zien in Verwey Museum in Haarlem. Meneer Thé wilde ook graag een kans bieden aan andere illustratoren en koos daarom vier uit, waaronder ik. Een hele eer natuurlijk.

In deze tentoonstelling zijn een twintigtal van mijn originele illustraties te zien en een aantal schetsboeken. Ook is er een werk te zien dat ik speciaal heb gemaakt ter ere van de tentoonstelling, geinspireerd door Kleine Sofie en Lange Wapper, en samen met mede-exposant Emanuel Wiemans heb ik een illustratie gemaakt van 3 bij 4 meter in zwart wit, die op de wand in de eetzaal van het museum is geplaatst (zie foto hieronder).

De tentoonstelling heet Khingspiratie en is te zien tot en met 18 juni 2023. Meer informatie onderaan deze pagina.

Khingspiratie
Wanneer? 7 april t/m 18 juni 2023
Waar? Verwey Museum, Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem
Tijden? Zondag en maandag 12 – 17 uur, dinsdag t/m zaterdag 11 – 17 uur

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.

Wat kunst betreft is er best wat verwarring: wat telt als een origineel en wanneer is het een print? Wat is een multipel? Was is een giclée print?
Zo noem ik bijvoorbeeld een schilderij dat ik heb gemaakt, waarvan maar één exemplaar bestaat, een ‘origineel’. Maar andere beeldmakers, die werk in onbeperkte oplage maken noemen dat vaak ook een ‘origineel kunstwerk’.
Dus, hoe zit dat nou? Ik neem je graag hierin mee, als liefhebber van drukwerk, maar ook als (klein)dochter van een ambachtelijke drukker (het geluid van Heidelberg-pers uit de jaren ’80 maakt me nostalgisch).

Wat is een origineel kunstwerk?

‘Origineel’ heeft twee betekenissen binnen de kunst:
– Iets dat zelfbedacht en oorspronkelijk is, en daarmee origineel in zijn uitvoering
– Het is het enige in zijn soort is, dus een uniek exemplaar

Het is dus best verwarrend, ook voor mij soms. Ik zag namelijk een mooi werk en daarbij stond ‘origineel kunstwerk’, dus ik dacht dat er maar één exemplaar van was. Maar het bleek een print die onbeperkt werd afgedrukt. En daarmee is het dus veel minder waard. Immers, hoe meer er van iets verkrijgbaar is, hoe minder waarde het heeft.
Als je dus als kunstenaar iets verkoopt wat met de hand is gemaakt en waar maar één exemplaar van is: vermeld het duidelijk. Dan is het namelijk meer waard.

Wat belangrijk is is dat je duidelijk communiceert naar je klant toe in wat voor oplage je je werk verkoopt. Daar gebruiken we vaktermen voor.

Ik bied reproducties van mijn schilderijen voornamelijk aan als giclée prints in beperkte oplage → koop hier een print.

Soorten kunstreproducties

Multipel/open editie
Dit is vaak de meest voordelige kunst die je kunt aanschaffen. Het wordt ook wel ‘multiple’ genoemd. Dit zijn reproducties van kunstwerken in onbeperkte oplage. Deze zijn vaak ongesigneerd, of bij het afdrukken van het werk is de signatuur van de kunstenaar erbij gedrukt.
De BTW voor multipels is 21% omdat het wordt gezien als massaproduct.

Gelimiteerde editie
Een (gelimiteerde) editie is meer waard dan een multipel, omdat het beperkter is in kopies. Het zijn reproducties die in beperkte oplage zijn gemaakt, en meestal gesigneerd en genummerd door de kunstenaar.
Stel, de kunstenaar stelt een editie van 50 exemplaren beschikbaar. Als deze 50 reproducties zijn verkocht, is het not done om nog meer te verkopen op hetzelfde formaat en met dezelfde techniek. Wil je als kunstenaar toch meer verkopen, dan dien je een aanpassing te maken in de reproductie, door bijvoorbeeld de kleur te veranderen of het formaat. Ik ken sneaky artists die toch meer verkopen, maar wees eerlijk: daarmee licht je je klant op. Gewoon niet doen.
Bij nummering is het eerste cijfer het volgnummer en het tweede cijfer de oplage. Bijvoorbeeld 32/50, waarbij ’32’ het unieke nummer is in de serie en ’50’ de oplage.
Een editie tot 100 exemplaren wordt nog tot uniek werk gerekend, waardoor je 9% BTW in Nederland mag rekenen. Vanaf 100 exemplaren reken je 21%.

Wanneer er een gelimiteerde editie wordt geproduceerd zijn er soms artist proofs, aangeduid als ‘AP’. Dit zijn afdrukken bedoelt voor de kunstenaar om te checken of de afdruk goed is. Als deze ook in oplage is, kan er staan ‘AP 1/2’. Artist proofs worden vaak duurder verkocht dan de gelimiteerde editie zelf.

Uniek exemplaar (of zoals ik het noem: ‘een origineel’)
Van een uniek exemplaar bestaat er maar één en is daarmee het meeste waard. Het is mogelijk dat van een origineel schilderij prints zijn gemaakt (al dan niet in gelimiteerde oplage), maar van het schilderij is er maar één. Een unieke exemplaar kan ook een beeldhouwwerk zijn dat met de hand is gemaakt, een monoprint of een wandtapijt dat met de hand is gemaakt.
Als je een uniek exemplaar verkoopt, is het verstandig om een certificaat van echtheid er aan toe te voegen. Daarop staat o.a. dat het een uniek exemplaar is, naam van de kunstenaar, formaat, datum van maken, materiaal dat is gebruikt en de handtekening van de kunstenaar.
De BTW voor een origineel schilderij is 9%.

Verschillende druktechnieken

Naast dat er verschillen zijn in oplage bij reproducties, is er ook een verschil in het type afdruk en hoe de afdruk is gemaakt. Hieronder vind je een paar van de meest voorkomende.

Giclée print
Een giclée print is een afdruk van een origineel werk met de hoogste kwaliteit. Om zo’n print te maken wordt bijvoorbeeld het originele schilderij door een professional gefotografeerd met speciale technieken, op minimaal 1200dpi. Van deze foto’s kunnen dan giclée prints worden gedrukt (door een lithograaf) op zuurvrij kunstpapier of canvas met kostbare archival inkten. Dit papier of canvas is voorzien van een onderlaag (coating) waardoor de inkten niet worden afgebroken. Elke giclee afdruk wordt per stuk gecontroleerd door de expert om zo de best mogelijke kwaliteit te kunnen garanderen.
Soms wordt iets een giclée of een ‘fine art print’ genoemd, terwijl het een fotografische print betreft. Om er zeker van te zijn dat je een giclée in handen hebt, is het van belang dat de afdruk op een daarvoor geschikte printer is afgedrukt met minimaal acht kleurgangen op fine art-papier (bijvoorbeeld Hahnemuhle Photorag). Dit zorgt ervoor dat de print zo’n 80 jaar mee kan.

Verschil tussen fine art print en art print
In het Engels komt er nog een extra complexiteit bij kijken, want daar maak je een onderscheid tussen ‘fine art print’ en ‘art print’. Geen zorgen, ik leg het in Jip en Janneke-taal uit. Het woord ‘fine’ geeft de exclusiviteit aan.
Een fine art print is een giclée print die in beperkte oplage is gemaakt. Daarmee valt het onder kunst en onder het 9% BTW-tarief.
Een art print is óók altijd een giclée print, maar dan een multipel/open editie. Er is dus geen limiet gesteld aan het aantal beschikbare exemplaren en valt daardoor onder het 21% BTW-tarief.
Een digitale print (zie hieronder) mag je dus géén (fine) art print noemen, ook al is het in een oplage. Het is namelijk geen giclée print.

Digitale print
Een digitale print, soms ‘fotografische print’ genoemd, is een zeer betaalbare afdruk van een werk. Anders dan bij een giclée print wordt een digitale print niet op zuurvrij papier gedrukt, worden er geen archival inkten gebruikt en wordt de kwaliteit niet door een expert gecheckt. Veelal wordt de afdruk op fotopapier gedrukt, maar andere papieren zijn ook mogelijk.
Een digitale print kan dus géén art print zijn, omdat de kwaliteit van het papier en de druktechniek niet aan de gestelde kwaliteitseisen voldoen. Let hier goed op, want er zijn soms verkopers die een digitale print een ‘art print’ noemen.

Zeefdruk
Een zeefdruk is een reproductie door middel van een sjabloon en wordt meestal met de hand gedrukt. Daarbij wordt er gebruik gemaakt van een zeefdrukraam, foto-emulsie, UV-lichtbron en een grafisch sjabloon.
Een zeefdruk kan uit één kleur bestaan, maar ook uit meerdere kleuren. In dat geval worden er meestal meerdere ramen gebruikt en deze worden per laag op het papier aangebracht. Voor een zeefdruk wordt van te voren een kleur of een aantal kleuren geselecteerd waarmee wordt gedrukt. Zo kan een zeefdruk unieke kleuren bevatten zoals neon- of goudkleuren.

Links: een tetrapak-print, ook wel een intaglio ets genoemd. Rechts: een risoprint gemaakt van neoninkt.

Risoprint/risograph
Risoprint is een duurzame druktechniek die sinds een paar jaar een come back maakt. De Risograph-machine heeft veel weg van een kopieerapparaat, maar werkt volgens hetzelfde principe als zeefdruk. Net als bij zeefdrukken wordt iedere kleurlaag afzonderlijk gedrukt, door middel van een stenciltechniek. De inkten die gebruikt worden zijn op basis van soja- of rijstolie. Elke risoprint is een beetje anders, omdat de machine niet altijd exact kan bepalen hoe het papier ligt. Dit is juist de charme van een risoprint, want het maakt het uniek. Ook bij risoprints kan er gebruik worden gemaakt van unieke kleuren die in regulier CMYK-drukwerk niet mogelijk zijn, zoals goud- of neonkleuren.

Litho(grafie)/steendruk
Een prachtige artistieke druktechniek, uitgevonden in 1796. Op een steen of metalen plaat wordt met lithografische inkt of krijt een tekening gemaakt, en vervolgens wordt er een afdruk gemaakt, voornamelijk op papier. Gebruik je inkt, dan moet de steen glad gepolijst zijn. Als je krijt gebruikt, moet de steen een beetje korrelig te zijn. Als je je tekening hebt aangebracht, behandel je het met een verdund slapeterzuur en Arabische gom. De Arabische gom dringt in de poriën van de steen waarin niet getekend is. Het salpeterzuur veroorzaakt een chemisch proces, waarbij het krijt wordt gefixeerd. Daarna spons je de steen af, en blijven de niet-getekende delen vochtig. Dat rol je vervolgens in met drukinkt, waarbij de inkt enkel op de getekende delen blijft staan. Met de geïnkte steen kan nu een afdruk, ook wel ‘litho’ genoemd, gemaakt worden.
Voor een kleurenlitho worden twee stenen gebruikt: één voor de eigenlijke tekening en één voor de kleur. Voor elke kleur wordt een aparte kleurensteen gebruikt.
Meestal worden er een beperkte hoeveelheid litho’s gemaakt met één plaat. Als de kwaliteit van een litho uitstekend is en er slechts weinige geproduceerd zijn, heeft het een aanzienlijke waarde.

Ets/intaglio print
Een ets is een afdruk door middel van diepdruk-techniek. Een ets ontstaat doordat een tekening in een plaat (koper, metaal, glas) wordt uitgebeten met zuur.
Om een ets te maken wordt eerst de plaat gepolijst met fijn schuurpapier of een polijstmiddel, met een laklaag erover. Daarop kun je bijvoorbeeld met een etsnaald een tekening kan aanbrengen door in de plaat te krassen. Gradaties in licht en donker krijg je door oppervlakkiger or juist dieper in de plaat te krassen. Nadat de tekening is aangebracht, gaat de plaat in een zuurbad. Waar in de laklaag is gekrast wordt door het zuur een groef uitgebeten.
Indien je geen zuurbad gebruikt, spreek je van een ‘droge naald-techniek’.
Afhankelijk van het materiaal dat is gebruikt kunnen een beperkt aantal afdrukken worden gemaakt. Van een koperplaat kun je bijvoorbeeld meer ets-afdrukken maken dan van een karton-ets of ‘Tetrapak printing’ genoemd. Dat laatste is momenteel erg populair, omdat je het zeer eenvoudig thuis kunt doen in bijvoorbeeld de binnenkant van een melkpak.

Ik hoop dat je hier iets aan had. Heb je aanvullingen of heb ik ergens een foutje gemaakt? Laat het me weten, dan pas ik het aan.

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.

Was this useful to you?

Please feel free to forward my website to others (social media links below). If you want to treat me to a coffee, that would be very kind.

We voelen ons allemaal weleens een loser. Ik wel in elk geval.
Laatst nog zag ik een paar collega’s die een art retraite in Frankrijk geven voor een organisatie die mij ook ooit eens heeft benaderd. “Haal ik er wel alles uit wat erin zit?” vroeg ik me af. En het antwoord is: nee, ik haal er lang niet alles uit wat erin zit. Kan ook niet.

Keuzes maken

Steeds opnieuw maak je keuzes over wat bij je past en wat niet. Door te scrollen op internet verwerk je een constante stroom aan mogelijkheden van wat je met je leven kunt doen. Ik wil soms wel 100 dingen tegelijk en dan herinner ik me eraan dat ik maar één leven heb, en dat niet kan vullen met alle dingen die tien verschillende mensen doen. Of zoals ik eens op mijn blog postte: just because you can, doesn’t mean you should.

Analyseren

Als je een steek van jaloezie voelt prikkelen (of je voelt je een loser), vraag jezelf dan af wat er schuilt onder dat gevoel.
Waarom wil ik een retraite geven? “Omdat zoveel illustratoren dat doen!”. Maar zoals mijn moeder vroeger eens tegen me zei: “Omdat de rest in de sloot springt, hoef jij er niet bij te springen”. Geen valide reden dus. Als ik na een paar keer ‘waarom’ vragen erop uit kom dat ik gelukkig zou worden van een retraite geven, dan is het valide.
Zo was ik ook een tikkie jaloers op een illustrator die een prentenboek maakte voor een Britse uitgever. Ik vroeg mezelf steeds ‘waarom?’ totdat ik erachter kwam dat dat wél is wat ik echt wil voor mijzelf. Een paar keer ‘waarom’ vragen en je hebt een stuk helderder wat er onder die ‘moetjes’ schuilen.

Ego voeden

Als we jaloezie voelen, is dat vaak ons ego dat aandacht eist. Meer geld moeten verdienen terwijl we helemaal niet zoveel nodig hebben, een boek voor een uitgever gemaakt hebben want ‘dan tellen we echt mee’, of 100.000 volgers op social media willen bijvoorbeeld. In veel gevallen is het zoeken naar validatie van buitenaf. Dat is heel mens-eigen, maar het maakt je niet per se gelukkiger, ook niet nadat je die validatie hebt gekregen. Er zal altijd weer een hogere trede op de trap zijn die je dan moet behalen. Onbegonnen werk dus, en niet goed voor je mentale welzijn.

Kernwaarden

Wat mij verder helpt is kijken naar mijn kernwaarden, waar ik het vorige maand over had. Als ik denk dat ik iets moet doen, dan check ik, naast ‘waarom?’, aan de hand van mijn kernwaarden of dat echt iets is wat bij mij past en van mij is, en niet van mijn validatie-zoekende-ego.
Maar een nachtje erover slapen doet vaak ook wonderen. In de ochtend moet ik opeens veel minder van mezelf. En wil ik dat gevoel langer vasthouden, dan scroll ik een dagje niet. Zo probeer ik op koers te blijven.

Het is helemaal terug van… nou ja, niet ‘weggeweest’, maar het was lang stil rondom de nieuwsbrief.
Nu social media steeds minder kansen biedt om gezien te worden, is de nieuwsbrief een goede manier om je werk als (beeld)maker in de kijker te spelen.
Want hierbij heb je geen last van algoritmes of dat je werk enkel gezien wordt als je heel veel likes krijgt. Een nieuwsbrief ploft altijd in de inbox van abonnees!
Als illustrator, kunstenaar of fotograaf hik je er misschien een beetje tegenaan om te schrijven in plaats van beeld te maken, maar een goed begin is het halve werk.

Hoe begin je een nieuwsbrief? Hieronder vind je 5 tips om een goede basis op te bouwen.

Wil je leren hoe je een goede nieuwsbrief maakt, die bij jou past? Doe dan mee met de online class!

1. Welk nieuwsbrief-platform kies je?

De keuze is reuze: Mailchimp, Flodesk, Mailerlite en de vreemde eend in de bijt: Substack. En dan nog een tiental meer. Welke moet je kiezen?
Als je een keuze maakt, is het van belang om van te voren te weten wat jij precies nodig hebt. Hoeveel subscribers (aka: abonnees/mensen die zich inschrijven) denk je te kunnen verzamelen? Hoeveel ben je bereid per maand te betalen? Wil je gebruik maken van A/B-testing? Wil je kunnen zien waar je subscribers vandaan komen?

Voor beginners is Mailchimp vaak de beste keuze. Het is gratis tot 500 subscribers, en erg gebruiksvriendelijk. Ik begon in 2010 met Mailchimp en heb het tot 2020 gebruikt. Ik besloot meer tijd te investeren in mijn nieuwsbrieven en groeide snel boven de 2.000 (wat tot 2020 de limiet was), waardoor Mailchimp te duur werd. Omdat het in de meeste gevallen een tijdje duurt voordat je op 500 subscribers zit, is Mailchimp de meest toegankelijke optie voor beginners.

Sinds 2020 gebruik ik Flodesk. Bij hen betaal je een vast bedrag per maand/jaar, ongeacht hoeveel subscribers je hebt. Daarbij is het heel gebruiksvriendelijk en kun je, naar mijn mening, veruit de mooiste nieuwsbrieven op dit platform maken. Nadeel van Flodesk is dat veel technische opties, zoals A/B-testing en referrals, niet mogelijk zijn.

Substack wordt steeds populairder onder illustratoren en werkt anders: het is meer een blog dan een nieuwsbrief, en voornamelijk gericht op langere teksten schrijven. Het valt onder het kopje nieuwsbrieven omdat mensen zich kunnen inschrijven voor updates. Per update (blogpost) wordt er dan een mail gestuurd naar subscribers. Ook kunnen subscribers reacties achterlaten onder elke post, dus je creëert veel meer interactie dan bij een reguliere nieuwsbrief.

Ik overweeg om over te stappen op Mailerlite, omdat deze meer opties biedt dan Flodesk, zoals A/B-testing en het biedt soortgelijke opties als Substack. Omdat ik nog geen ervaring heb met dit platform, kan ik er nog niet veel over zeggen.

2. Laat je maillijst groeien

Om meer subscribers op je maillijst te krijgen, is het van belang dat ze weten dat je een nieuwsbrief hebt. Klinkt logisch, maar veel mensen verstoppen hun nieuwsbrief haast. Plaats daarom heel duidelijk een ingebouwd inschrijfformulier op je website. Nog beter: aan de onderkant van elke pagina.
Daarbij moet het su-per-simpel zijn voor mensen om zich in te schrijven. Gebruik daarom altijd een inschrijfformulier. Ga niet hannesen met ‘stuur me een mail met je naam zodat ik je op mijn lijst kan zetten’. Het is geen 1998 meer, en inschrijfformulieren zijn binnen een paar minuten gemaakt. Maak de drempel zo laag mogelijk!

3. Wees geen spammer

Zet nooit zomaar mensen op je maillijst. Ook niet als je ze kent of eerder met ze hebt gemaild over bijvoorbeeld een werkgerelateerd onderwerp. Dat is namelijk in strijd met de Europese wet. Iemand moet zich zelf aan hebben gemeld via jouw inschrijfformulier. Stuur je zomaar een nieuwsbrief, dan kan dat gerapporteerd worden als SPAM (meer over GDPR). Hoe dat precies zit, leg ik uit in mijn online class.

4. Maak duidelijk wie de afzender is

Heel veel nieuwsbrief-verstuurders vergeten te melden wie ze zijn.
Gebruik bij de afzender altijd de naam waarmee je bekend bent bij mensen, en zet deze vooraan. Dus niet: ‘Beeldend kunstenaar en galeriehouder Annemieke ten Broeke’. Veel te lang en ook: mailproviders korten het af. Dan staat er alleen ‘Beeldend kunstenaar en …’, helemaal niet duidelijk van wie het komt. Begin dus met ‘Annemieke ten Broeke’.
Vergeet ook niet in de nieuwsbrief zelf duidelijk te maken van wie het komt. Dat doe je bovenaan (‘header’ genoemd) en nogmaals helemaal onderaan. Als het subscribers niet duidelijk is van wie het komt, zijn ze eerder geneigd zich uit te schrijven.

5. Verplaats je in je lezers

Als je weet tegen wíe je praat, weet je hóe je moet praten. Het is dus van belang duidelijk te hebben wie je doelgroep is.
Daarbij bestaat een goede nieuwsbrief niet alleen uit jouw dienst of product verkopen: je nieuwsbrief moet waarde bieden voor de ontvanger. Niemand vindt het leuk om enkel reclamefolders in de brievenbus te krijgen. Zorg dat je nieuwsbrief een soort magazine is, tussen alle reclame. Daarmee val je op! Creëer een evenwichtige balans tussen waarde voor de lezer en het verkopen van je product.

Online class ‘Nieuwsbrieven voor (beeld)makers’
Direct beschikbaar, direct kijken!

In de online class leer je hoe je een goede nieuwsbrief maakt, ook als beeld jouw eerste taal is.
In twee uur leer je hoe je je maillijst laat groeien (zonder ‘sleazy’ trucs), hoe je de juiste doelgroep voor jouw werk vindt, hoe je je werk aanbiedt en verkoopt zonder dat je je een visverkoper op de markt voelt, en teksten schrijft die prettig lezen zijn én goed bij jou passen.

DOE MEE MET DE ONLINE CLASS

Veel succes met het maken van je nieuwsbrief!

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.

Na het delen van de lessen die ik heb geleerd van mijn semi-sabbitcal, vroeg ik op Instagram wat mensen hebben geleerd in 2022.
Toen ik ze doorlas, realiseerde ik me hoe verschillend de lessen zijn die mensen hebben geleerd. Soms zelfs tegenstrijdig. Ik heb een selectie gemaakt (het waren er gewoon te veel) en ze in een volgorde gezet die me passend leek.

Wat ik hiervan geleerd heb: wat je bijblijft, komt door de tijd en plaats waarin je je bevindt, de context van je leven, op dat precieze moment. Wanneer je iets leest, of dat nu resoneert of niet: dat komt allemaal omdat jij, als lezer, je er op dat moment mee bezighoudt. De les zegt evenveel over de leerling als over de leraar.

Julia: “We hebben niet zoveel nodig als we denken.”
Linda: “Het is oké om nee te zeggen, zelfs tegen leuke dingen, om je (beperkte) hoeveelheid energie te managen.”
Iris: “Ja zeggen tegen onbekende dingen.”
Marte en Riva: “Nee zeggen.”
Saskia: “De dingen die je wilt doen niet uitstellen. Het kan zomaar voorbij zijn.”
Kim en Surya: “Geduld hebben.”
Annelot: “Niet direct ja zeggen, maar eerst overwegen of het echt bij me past.”
Mireille: “Verhuizen naar het buitenland en werken als digitale nomade was niet zo makkelijk als verwacht.”
Anoniem: “Ik heb geleerd dat ik terug kan komen op mijn beslissingen.”
Famke: “Vertrouw op het proces. Het is in het begin niet makkelijk maar als het eenmaal begint te lopen komt het goed.”
Christine: “Tijd nemen om na te denken is tijd die goed besteed wordt.”
Katie: “Een risico nemen, zelfs als dat betekent dat ik zou kunnen falen.”
Patrizia: “Spring en er verschijnt een net.”
Annette: “Ik erken dat ik leef op basis van angst en dat wil ik niet meer. Ik moet alleen nog leren ‘hoe’.”
Christine: “Er is geen juiste tijd om dingen te doen. Je kunt jong of oud zijn, de tijd is goed als het goed voelt.”
Yvonne: “Een onveilige werksfeer is niet de norm. En daar kan ik afstand van nemen.”
Thea: “Ik hoef niet direct actie te ondernemen op taken: vaak lossen dingen zich vanzelf op.”
Carla: “Ik moet pauzes en tijd voor mezelf nemen, vooral als ik denk dat ik het er ’te druk’ voor heb.”
Anoniem: “Rust is niet iets wat je moet verdienen.”
Christine: “Vertragen stuwt je later vaak vooruit.”
Erika: “Leg wat van die ballen neer voordat je ze allemaal laat vallen.”
Giuliana: “Mijn lichaam is mijn tempel en ik moet het liefhebben en voeden.”
Cathelijne: “Sporten/bewegen/buiten zijn heeft zo’n invloed op hoe ik me voel.”
Voxune: “Het enige wat je altijd bij je draagt is jezelf, dus wees er lief voor.”
Stana: “Ik kan veel meer dan ik dacht dat ik kon, als ik er moeite en geduld voor doe.”
Kimberly: “Dat ik niemand een excuus of uitleg verschuldigd ben, behalve mezelf.”
Tine: “Alleen reizen is zo’n zegen voor mijn ziel.”
Ilona: “Ik ben anders dan iedereen en dat is oké. Hoewel soms een beetje eenzaam.”
Selma: “We lijken meer op elkaar dan we denken. We moeten alleen bereid zijn om anderen binnen te laten.”
Miriam: “Ik doe eindelijk dingen op een manier waar ik baat bij heb in plaats van te proberen me aan te passen aan wat niet zo is.”
Claartje: “Het belang van delen (leven, plezier, zorgen, verdriet, koetjes en kalfjes) met andere mensen. Omdat ik kunstenaar ben, betekent niet dat ik een kluizenaar moet zijn.”
Leonie: “Hoe bevrijdend het is als niet iedereen je aardig hoeft te vinden.”
Cathelijne: “Ik hoef niet altijd meteen te reageren op berichten.”
Betty: “Meer naar buiten treden. Voor hulp, connecties, om vrienden te maken, naar geliefden.”
Iris: “Ik moet mijn eigen weg volgen, ook als dat betekent dat ik mensen teleurstel.”
Mirthe: “Hoe ik tegen mezelf praat maakt een groot verschil in hoe ik me voel.”
Jennifer: “Wees authentiek, ongeacht de omstandigheden.”
Michelle: “Je bent niet je brein. Je kunt je brein om andere gedachten vragen.”
Anoniem: “Vertrouw eerder op de rode vlaggen.”
Elina: “Ik ben medicijnen gaan slikken voor ADHD. Ik voel me elke dag meer mezelf.”
Janne: “Het effect van alcohol op het lichaam: het leven is beter zonder.”
Elisa: “Mijn partner en ik konden niet meer praten na een harde discussie. In plaats daarvan schreven we elkaar.”
Anoniem: “Je kunt niet van iemand houden om van jou te houden.”
Ailisha: “Moeder zijn is geweldig, als je voldoende slaap krijgt.”
Sigrid: “Het is moeilijk om over te schakelen van het kind zijn naar het ouder zijn van mijn ouders (f*ck dementie).”
Lesley: “Je hond verliezen is net zo moeilijk als elk ander familielid. Honden zijn de beste mensen.”
Ilse: “Ik kan pottenbakken ondanks chronische pijn, en dat brengt me geluk.”
Yvonne: “Schilderen met acrylverf.”
Julia: “Breien! Ik heb mijn eerste trui gemaakt en ik ben er zo blij mee.”
Rhiannon: “Hoe gefermenteerde tomaten te maken (dank je Olia Hercules).”
Maggy: “Weer voelen.”
Ellen: “Donkere wolken betekenen niet altijd regen.”
Shay: “Seizoenen van ontbering duren niet eeuwig.”
Chloe: “Alles is tijdelijk.”
Saskia: “Ik heb niets geleerd dit jaar. En dat is prima. Er is geen deadline voor leren.”

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.

Gisteren zat ik op de bank met mijn partner. Ik scrolde door mijn foto’s uit Engeland. Ik werd er emotioneel van en zei tegen hem: “Ik verlang naar daar. Volgens mij is dit heimwee”.

Tijdens mijn semi-sabbatical kwam ik tot rust, maar nu ik weer in Nederland ben, merk ik dat ik het toch lastig vind om balans te vinden.
Wat deed ik in Engeland wat ik hier niet doe? Ik probeer patronen te ontdekken en ze ook thuis toe te passen. Maar ik vraag me nu nog meer af: wat en waar is ‘thuis’ nu eigenlijk?
Het is een thema waar ik al bijna tien jaar mee bezig ben, wat begon met deze expositie. Het is het thema van al mijn schilderijen uit de ‘Fernweh’-serie.

Gegrond voelen

‘Thuis’ betekent voor mij dat ik me gegrond voel. Dat zit heel diep, een soort oergevoel. Ik verwoordde het laatst voor het eerst in een gesprek en ik merkte toen ook dat er emoties naar boven kwamen. Als dat gebeurt, weet ik dat ik een snaar raak bij mezelf, en dat ik er naar moet luisteren.
Om me thuis te voelen moet ik me begrepen voelen, zoals ik ook citeerde in een werk tijdens die expositie uit 2013. Kort na de expositie verhuisde ik naar Den Haag en later naar Rotterdam. Ik had het gevoel dat ik in mijn directe omgeving in Drenthe niet werd begrepen (ongeacht of dat klopte). Er knaagde iets, hoewel ik toen nog niet precies wist wat het was.

Oude identiteit ontgroeien

Door afstand te nemen van de plek waar ik ben geboren en getogen, kon ik mezelf ontwikkelen tot wie ik daadwerkelijk ben. In mijn oude omgeving zat ik namelijk vast aan een oude identiteit. Een persoon die ik was ontgroeid, maar waar mensen in mijn omgeving aan vasthielden omdat dát was wat ze van mijn kenden.
Hoewel ik toen niet precies wist waarom ik voelde dat ik weg moest, wist ik zeker dat ik het móest doen. Tien jaar later zie ik glashelder dat die afstand noodzakelijk is geweest om mij letterlijk de ruimte te gunnen om meer mezelf te worden.

Thuis als plek

Begrepen worden door je omgeving helpt zeker om je thuis te voelen, maar nog belangrijker is het om jezelf te begrijpen en te omarmen. Dan word je zelf de basis van je thuis-plek. Maar ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik me nu helemaal thuis voel, op de plek waar ik woon.
Na tien jaar in het drukke Rotterdam ben ik toe aan rust. Ik ben veranderd en het is tijd om verder te gaan. Had ik geen partner gehad wiens thuis overduidelijk in Nederland is, dan zou ik in een land met heuvels en vrije ruimte wonen. In Yorkshire voelde ik me namelijk stevig staan. Ik hoorde daar, tussen de glooiende heuvels en smalle paadjes, alsof ik een boom was waarvan de wortels heel diep in de grond zaten. Zo voelt het om gegrond te zijn.

Wanneer mensen in mijn directe omgeving mij begrijpen, of in elk geval accepteren, voel ik me geborgen. Dat is belangrijk voor je thuis voelen. Maar nu weet ik ook wat voor invloed het natuurlijke landschap om je heen heeft. Het is een basisingrediënt om me gegrond te voelen.
Waar ik uiteindelijk mijn thuis maak, weet ik nog niet. Maar ik weet wel dat zolang je je ontwikkelt als mens, geen enkel thuis definitief hoeft te zijn.

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.

Drie maanden verbleef ik in Engeland, om verschillende redenen. Eén ervan was dat ik ontzettend veel van het Verenigd Koninkrijk houd: ik kom er al 20 jaar en de laatste jaren kwam ik er zo’n drie keer per jaar. Een andere reden was dat ik opgebrand was en rust nodig had. Thuis, in Nederland, bleef ik als een hamster in mijn radje rondrennen, en zag nergens een moment om te stoppen met rennen.
Tien jaar geleden had ik een psychotherapeut en aan haar vertelde ik dat ik graag langere tijd naar Engeland zou willen. Misschien zelfs verhuizen!
Ze zei dat het vluchten was, dat ik overal waar ik heen zou gaan mijn zorgen en problemen mee zou nemen. Dat ik beter kon blijven waar ik was en het in Nederland oplossen. Maar tien jaar later liep ik nog steeds tegen dezelfde problemen aan.

Het blijkt dat psychotherapeuten niet altijd gelijk hebben. Dat is de eerste les: vertrouw soms op je eigen intuïtie, zelfs als specialisten iets anders zeggen. Verblijven in North Yorkshire, tussen de Noordzee en de North York Moors die vol met heide staan, is het beste wat ik in jaren heb gedaan. Ik heb hier meer geleerd dan in de afgelopen vijf jaar en ik kan stellen dat het me op een wezenlijke manier heeft gered. Nu wil ik niet zeggen dat het voor iedereen werkt, maar als je diep van binnen voelt dat je zoiets wat ik deed, moet doen: doe het dan.

Deze maanden vlogen voorbij. Nu ik weer thuis ben, reflecteer ik op de lessen die ik hier heb geleerd, zodat ik ze blijf onthouden. Een paar van deze lessen deel ik hieronder.

1. Mijn werk bepaalt niet mijn identiteit

Er gaat veel onder mijn ‘workaholic’-zijn schuil, vooral dat ik nuttig wil zijn voor anderen. Ik werkte zo hard dat ik mezelf verloor. Mijn identiteit werd die van ‘illustrator’, ‘fotograaf’, ‘schrijver’ of ‘grafisch ontwerper’, terwijl ik meer ben dan het werk dat ik doe. Iedereen is meer dan hun beroep.
De laatste jaren heb ik weinig tijd geschonken aan bewust leven en vooral energie gestoken in de productie die ik draaide. Dat verandert nu langzamerhand. Ik leer dat ik een compleet mens ben zonder mijn werk. Ja, ik werk als illustrator/schrijver/kunstenaar, maar ik ben ook een nuchter persoon die graag diepe gesprekken voert, houdt van urenlang wandelen en zwemmen, niet graag naar feestjes gaat maar het heerlijk vindt om in een pub met iemand te zitten, het liefst slaapt onder pas gewassen dekens, en meer boeken verzamelt dan er tijd voor maakt om ze te lezen. Onder andere.

2. Bewuster omgaan met mijn tijd

Ik ben heel dienstbaar ingesteld. Een ander, zelfs wildvreemden, geef ik vaak meer prioriteit dan mijzelf. Mijn DM’s en emailinbox vullen zich elke dag met vragen en verzoeken: ik zou mijn leven kunnen wijden aan het helpen van alle mensen die mijn brein of handen voor het een of ander nodig hebben. Vaak ook nog onbetaald.
Tot een paar jaar geleden beantwoordde ik elke e-mail en DM die ik kreeg, en dat nam meer dan vier uur per dag in beslag. Inmiddels laat ik heel veel liggen. Niet dat ik dat makkelijk vind, maar als ik een leven naast staren naar schermpjes wil hebben, zal ik wel moeten. Tijd is ontzettend kostbaar, want als je het eenmaal gespendeerd hebt, krijg je het niet terug. Het is daarmee kostbaarder dan geld. Ik vraag mezelf dus nu regelmatig: ‘is dit waar ik mijn kostbaarste goed aan wil besteden?’.
Dat iemand iets van me wil, wil namelijk niet zeggen dat ik verplicht ben het te geven.

3. Buiten wandelen is helend

Het platteland van Engeland deed me veel goed. Als ik vijf minuten wandelde vanuit de cottage, kwam ik bij een hek dat leidde naar de rand van de North York Moors. Daar beginnen de uitgestrekte weides, zonder dat je een autoweg of huis ziet. Hoe verder je loopt, hoe stiller het wordt. Je hoort fazanten, vogels en het geluid dat heide maakt in de wind. Ik heb behoefte aan die rust, aan plekken waar de mens even niet van zich laat horen. Ik heb zo’n plek nog niet in Nederland gevonden.
Omdat wandelen zo’n automatische beweging is, kun je je gedachten de vrije loop laten, en zo voelt wandelen als een mini-therapie-sessie. Wandelen zonder dat ik bang hoef te zijn dat ik word overreden door een auto of fiets, is voor mij ultieme luxe.

4. Rustige omgeving = rustige geest

Het heeft lang geduurd om dit in te willen zien, maar ik ben geen stadsmens. Toen ik tien jaar geleden van Drenthe naar Rotterdam verhuisde, kreeg mijn carrière een boost, maar ik kreeg ook paniekaanvallen. Toen ik bijna drie jaar geleden nét buiten de stad ging wonen, had ik er nauwelijks meer eentje. Maar ook nét buiten de grote stad, waar nog steeds heel veel snelwegen zijn, waar mensen toeteren als je niet binnen één milliseconde optrekt met je auto bij een verkeerslicht, waar degene achter je in de rij bij de supermarkt heel hard begint te zuchten als je niet snel genoeg je boodschappen op de band legt, en waar je overal en altijd vliegtuigen of andere machines hoort, voel ik me bijna altijd onrustig en onder druk staan.
De Nederlandse randstad is namelijk gebouwd op snelheid. Ren je niet zo hard mee, dan blokkeer je de weg voor anderen. Ik wil niet zo hard rennen en kan het ook niet (meer). Daarom heb ik mijn partner gevraagd of we op termijn naar het Oosten van het land kunnen verhuizen, ergens buiten een dorp.

5. Omringen met de juiste mensen

Er is een citaat van Jim Rohn dat je de som bent van de vijf mensen waarmee je het meeste omgaat. Ik denk dat dat genuanceerder ligt, maar er zit een kern van waarheid in. Ik merk dat als ik me vooral omring met mensen die bepaalde denkbeelden hebben, dat dat mijn bubbel wordt, terwijl ik juist open wil blijven. Daarom ben ik beter gaan kijken naar welke mensen ik in mijn directe cirkel heb. Wie maakt mij een beter mens? Wie zorgt ervoor dat ik anders leer kijken naar wat ik voor vanzelfsprekend vind? Wie is fijn om eens lekker mee te klagen over onbenullige dingen? Wie staat er midden in de nacht voor mij klaar als het nodig is? Wie laat mij goed voelen over wie ik ben? Voor wie heb ik een toegevoegde waarde? Als iemand me veel te vaak slecht laat voelen over wie ik ben en voor wie ik niet goed genoeg ben, dan laat ik hen gaan als iemand in mijn directe cirkel.

6. Als ik voor mezelf kies, schaad ik daarmee niet direct een ander

Als ik moest kiezen om een ander teleur te stellen of mezelf, dan stelde ik mezelf liever teleur. Veel makkelijker om mee te dealen. Dat resulteerde er soms in dat ik zoveel dingen in mijn agenda had gepland dat ik geen weekenden of avonden meer vrij had. Daardoor ging ik vaak ver over mijn grenzen, en dat was uiteindelijk één van de redenen van mijn burn-out. Ik heb het nog niet helemaal onder de knie, want ook dit jaar vier ik mijn verjaardag niet (en die van mijn nichtje, partner en moeder niet) omdat ik te veel werk heb ingepland en daardoor geen ademruimte heb. Maar ik voel nu wat ik mis, en dat is pijnlijk genoeg om het anders te gaan doen.

7. Social media zorgt soms dat ik me minder verbonden voel

Ik heb de leukste mensen ontmoet op social media en veel vrienden gemaakt, en het is een prachtig medium om je werk te laten zien. Maar soms is de balans gewoon scheef. Daarom ben ik nu wat zorgvuldiger met hoe ik mijn tijd besteed online.

Contact met anderen
Een paar van mijn vrienden post bijna alleen maar politieke of wereldkwesties op sociale media. Ik merkte dat ik me steeds minder met hen verbonden voelde, omdat ik maar één (extreme) kant van hen zag en niet het gehele plaatje. Maar toen ik een dag met een van die vrienden doorbracht, besefte ik dat ze meer zijn dan de inhoud die ze op sociale media posten, dat ze in het echte leven minder extreem zijn dan ze zich online presenteren. Ik voelde me weer verbonden met hen.
Dus, hoe sociaal zijn social media eigenlijk als we eigenlijk steeds verder van elkaar afdrijven? Ik zou graag meer afspreken met vrienden om me meer met hen verbonden te voelen. Op sociale media zie je vaak teveel één kant van iemand en niet het hele plaatje. We zijn meer dan onze banen, maar ook meer dan onze social media accounts weergeven.

Contact met mezelf
Ook merk ik dat me minder verbonden met mezelf voel als ik te lang op social media scrol. Ik zie zoveel mogelijkheden en vraag me regelmatig af: ‘moet ik dat ook doen?’, voornamelijk wat werk betreft. Daardoor ga ik soms twijfelen aan mezelf en voel ik minder goed aan wat ik nodig heb of wil.
Als we niet goed in ons vel zitten, grijpen we sneller naar onze telefoons. Je hoort vaak dat social media hetzelfde effect heeft als een drugsverslaving, dus als we ons minder goed voelen, grijpen we naar verdoving. Maar juist op die dagen moeten we de telefoon in een kastje leggen en er vooral niet op kijken. Spreek af met een vriendin (oké, daarvoor mag je je telefoon gebruiken), ga een lange wandeling buiten maken of bak een taart. Doe iets met je handen, zodat je hoofd weer in verbinding komt met je lijf en je weer gaat voelen wat je nodig hebt.
Ik neem nu soms pauze van social media. Op die momenten kom ik weer tot mezelf en sta ik steviger in mijn schoenen. Door mijn focus op mezelf te leggen in plaats van op alle anderen online, kom ik weer in contact met mezelf.

Zo’n gezapige uitspraak, maar:

8. Het gaat niet om de eindbestemming, maar om de weg ernaartoe

Minder werken en meer leven. Ik heb me voorgenomen elk jaar een tijd ergens heen te gaan om op te laden, zoals ik deed in Engeland. Ik wil minder werken, zodat er meer tijd is om bewust te leven. Ik jaag soms zo hard door de dagen heen, dat ik mijn leven niet altijd bewust meemaak. Dagen worden vage herinneringen.
Ik wil niet dat er straks op mijn grafsteen staat: “Ze heeft in elk geval alle deadlines gehaald”. Als het echt om de eindbestemming zou gaan, heeft het leven an sich niet eens zin.
Ik had werkdoelen, en zodra ik deze had behaald was ik al weer bezig met het volgende project, zonder te genieten van het behalen van dat doel. Toen ik met mijn partner met handen en voeten een berg beklom in North Yorkshire, was hij helemaal aan het genieten van het klimmen zelf. Ik tierde: “als we straks geen mooi uitzicht hebben, ga ik heel hard janken!”. Dat is het verschil tussen ons: ik werk hard voor het eindresultaat, terwijl hij geniet van de weg ernaar toe. Bovenop de berg was inderdaad een mooi uitzicht, en ik ging zitten om ervan te genieten (zou ik ook vaker met mijn werk moeten doen). Hij liep meteen door en zei: “kijk, nog een heuvel!”, zonder stil te staan bij het uitzicht. Een balans tussen zowel de weg naar iets toe en het genieten van het eindstation zou perfect zijn.

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.

IIllustrator/beeldend kunstenaar/ontwerper/auteur Marloes De Vries (22+ jaar ervaring) beantwoordt vragen over illustratie, kunstenaar zijn of creatief leven in het algemeen. → Stel hier een vraag.

Hoi Marloes,

Ik ben begonnen met schilderen (olieverf), maar hoe bepaal je de verkoopkosten voor een schilderij? Ik vind dit lastig, en vind het onprofessioneel om mensen te vragen wat ze ervoor willen geven. En ik ben niet beroemd 😉 Dus dat heeft ook invloed. Maar alleen de maakkosten vind ik het niet waard.
Ik heb zelf al een leven ervaring als illustrator, dus beginnend tekenaar ben ik zeker niet. Ik kan wel ‘op gevoel’ een prijs geven, maar dat voelt zo niet onderbouwd. Benieuwd wat jouw gedachten hierover zijn!

Bella

Beste Bella,

Een hele goede vraag: billijke prijzen vragen voor je werk is erg belangrijk, zeker als je een vrouwelijke kunstenaar bent (lees hier het onderzoek door Women Inc.). Hoewel ik in 2007 ben afgestudeerd als kunstenaar, ben ik pas sinds 2020 grotendeels werkzaam als autonoom kunstenaar. Ik deel dus met je wat ik tot nu toe heb geleerd, maar weet dat ik ook nog volop aan het leren ben over dit onderwerp. Momenteel werk ik zelfs met een zakelijk expert op gebied van kunst om hier meer over te leren.

Goed dat je aangeeft dat je enkel de maakkosten het niet waard vindt. Doe je dat wél, dan ben je binnen mum van tijd failliet. Je draait dan als ondernemer verlies, want je moet onder andere BTW en inkomstenbelasting betalen. Kost een schilderij je €25 aan doek, penselen en verf en vraag je €25 ervoor? Dan draag je 9% BTW (tarief voor kunst) af, en minimaal 37% inkomstenbelasting. Je houdt dan €14,45 over, dus je staat dan ruim €10 in de min.
Daarbij komt het niet professioneel/kwalitatief over om enkel de maakprijs te vragen: als iets heel goedkoop is, dan denken we al gauw dat het niet echt waardevol kan zijn. Je prijzen reflecteren dus direct op hoe professioneel je oogt.

Er zijn een aantal manieren om de prijs van je schilderij berekenen. Hieronder heb ik drie daarvan uitgelegd.

Manier 1: kunst-rekenformule

Er is een bekende formule die veel wordt gebruikt door Nederlandse kunstenaars en galeries. Deze manier heb ik overgenomen van Marca van den Broek († 2020).

(breedte + hoogte in cm) x kunstenaarsniveau x kostenfactor* = prijs schilderij

Breedte + hoogte in cm
Dit spreekt voor zich: de afmetingen van je schilderij in centimeters.

Kunstenaarsniveau
Dit staat voor je ervaring en bekendheid. Er zijn echter verschillende bronnen online te vinden met nét iets andere cijfers in combinatie met ervaring, dus kijk vooral wat bij jou past.

1: absolute beginner (zonder scholing)
2: amateurkunstenaar of student aan academie of in kunstonderwijs
3: goede amateurkunstenaar of gevorderde student
4: pas afgestudeerde kunstacademiestudent of autodidact met professionele kennis en vaardigheden
5: kunstenaar met reeds enkele jaren ervaring
6-8: kunstenaar met enkele jaren ervaring en standvastigheid, of eigenheid (eigen stijl)
9-12: professionele kunstenaar die regionaal bekend is
12-17: professionele kunstenaar die reeds landelijk bekend is
17-23: gerenommeerde kunstenaar met bekendheid in eigen land tot bekendheid in buurlanden
23-30: gerenommeerde kunstenaar, bekend in binnen- en buitenland
>30: gerenommeerde kunstenaar met continentale of wereldberoemdheid

Tel je ervaring als illustrator mee
Wat de kunstenaarsfactor lastig maakt voor kunstenaars zoals jij en ik is dat we via een andere route autonoom kunstenaar zijn geworden. Tellen onze jaren als illustrator nu wel of niet mee bij onze ervaring? Ik heb dit overlegd met verschillende experts in het kunstenaarsvak en wij zijn het allemaal eens: de ervaring die je hebt als illustrator/grafisch ontwerper/fotograaf tellen wel degelijk mee, want je bent sowieso kunstenaar, of dat nu autonoom of toegepast is. Je eerdere vakgebied heeft je geholpen de kunstenaar te worden die je nu bent. Het maakt dat je ervaren bent in het maken van kleurcombinaties en composities, je weet wat werkt en wat niet werkt en maakt je professioneel.

* Kostenfactor (optioneel)
Of je deze erbij rekent, hangt af van je onkosten per schilderij. Als je bijvoorbeeld met duur materiaal werkt zoals bladgoud, dan is slim om een extra factor te rekenen. Maar ook als je juist door het gebruik van goedkoop materiaal zoals een grafietpotlood, of omdat je een supersnelle schets hebt gemaakt. Dan kun je bijvoorbeeld een factor van 0,5 voor een potloodtekening of een snel werk rekenen. Of tot een factor van 1,5 voor een olieverfschilderij of werk in een dure lijst.
Bij de meeste schilderijen is de kostenfactor 1 en heb je op die wijze een billijke prijs. Je wijzigt de factor enkel als je vindt dat het werk net iets meer of minder waard is dan je standaard schilderijen, of wanneer je gebruik maakt van een zeer bijzonder dure of tijdrovende techniek.

Rekenvoorbeeld:
Stel, je bent een kunstschilder met enkele jaren ervaring, eigen stijl en in je woonplaats heb je al naamsbekendheid: je geeft jezelf niveau 8. Je werk is 30 x 50 cm, en de kostenfactor is 1 want je werkt met acrylverf op canvas.
Je prijs wordt dan: (30 + 50) x 8 x 1 = € 640 (excl. 9% BTW).

Manier 2: de arbeidssom

Dit is hoe de meeste ondernemers, van loodgieters tot architecten, hun prijzen berekenen:
(gewerkte uren x uurtarief ) + materiaalkosten = prijs

Als je deze formule hanteert, is het van belang dat je weet welk uurtarief passend is voor jou. Je moet dus weten:
– Wat je zakelijke kosten zijn op jaarbasis (zoals atelierhuur, materiaalkosten, werkkleding, studiekosten, boekhoudkosten, verzekeringen, etc.)
– Welk bedrag je per jaar nodig hebt om privé rond te komen
– Pensioengeld en reserves voor arbeidsongeschiktheid
– Hoeveel uren je per jaar aan het schilderen kunt besteden

Omdat je als kunstenaar steeds verder ontwikkelt en je werk over de jaren meer geld waard wordt, is het van belang je uurtarief mee te laten groeien met je ervaring. Daarbij ben je als kunstenaar ook veel bezig met (op locatie) schetsen, experimenteren, etc. Die uren reken je op deze manier vaak niet mee in je schilderij, maar tellen wel degelijk. Zorg dus dat je een gemiddelde van deze uren bij je schilderij meetelt, of verhoog je uurtarief enigszins zodat dit gedekt is.
Een ervaren illustrator/kunstenaar zou op een dergelijk bedrag kunnen komen: (7 uur x €90) + €25 materiaalkosten = €655 (excl. 9% BTW).

Nadeel: prijsverschil klein of groot doek
Het nadeel van deze manier is dat het verschil in prijs voor je doeken dichterbij elkaar liggen, in veel gevallen. Ik kan zelf gerust 5 uur werken aan een doekje van 10 x 10 cm, maar ook 5 uur aan een doek van 30 x 30 cm. In de kunstwereld is het gangbaar dat hoe groter het doek is, hoe hoger de prijs.

Manier 3: marktconform

Een tactiek die ik heb gebruikt om de prijzen te bepalen van mijn eerste collectie schilderijen, is kijken naar wat collega-kunstenaars vragen die op eenzelfde niveau zitten en soortgelijke ervaring hebben. Een jaar lang (en nu nog steeds) heb ik bijgehouden wat schilders, die net als ik voornamelijk landschappen maakten, vroegen voor hun werk.
In een Excel sheet hield ik bij wie de kunstenaar was, hoe groot hun werken waren, welke materialen ze gebruikten, datums en: of het via een galerie of door henzelf werd verkocht (dat laatste is belangrijk, daar kom ik hieronder op terug).
Doordat ik op deze manier duidelijk kon zien wat voor prijzen verschillende kunstenaars voor bijvoorbeeld een schilderij van 30 bij 50 cm vroegen, kon ik kijken wat voor prijzen ik zou kunnen vragen.

Nadeel: kans op klein houden van kunstenaars
Deze tactiek heeft echter een groot probleem: door deze manier toe te passen is er een mogelijkheid dat we ons als (vrouwelijke) kunstenaars klein blijven houden. Zolang je vergelijkt, blijf je in dezelfde prijzen-vijver zwemmen. Daarom is het belangrijk ook de prijzen van bijvoorbeeld mannelijke collega’s erbij te zetten.

Om rekening mee te houden:

Verkoop schilderijen door kunstgalerie

Verkoop je je schilderijen via een galerie, dan gaat 25 tot 50% van de verkoopprijs naar de betreffende galerie. Het fijne hieraan is dat je samen met de galerie gaat kijken wat een goede prijs is voor je schilderijen. Zo zijn er vele galeries die de kunst-rekenformule hanteren met een factor 20. Die factor zegt in dat geval vooral iets over de galerie en zijn reputatie, en niet per se iets over de factor van de kunstenaar.
Als het je doel is om in de toekomst je door een galerie te laten vertegenwoordigen, is het slim dat je dit nu al bij je prijs incalculeert, ook al verkoop je het nog zelf. Op deze manier is het prijsverschil tijdens je overgang van ‘zelf verkopen’ naar ‘verkoop via galerie’ niet immens groot, en dus logischer voor kopers.

Verpakken en transport van schilderij

Iets waar ik in eerste instantie niet zoveel rekening mee had gehouden, is de tijd en de kosten die gemoeid zijn met het verpakken en versturen van je schilderijen. Ik geef zelf de voorkeur aan het laten ophalen van schilderijen door kopers, maar in mijn ervaring laten de meesten een schilderij liever bezorgen. Waarschuw de koper dat het risicovoller is om te versturen, want er wordt nogal eens gegooid met pakketten in de post.

Per schilderij ben ik ongeveer een half uur bezig met het zorgvuldig inpakken: beschermfolie over het doek, bubbelplastic erom, hard karton dat het doek beschermd aan voor- en achterkant, en dan een transportdoos. Een schilderij van ongeveer 30 x 30 cm mij ongeveer €15 aan inpakmateriaal.
Daarna moet het weggebracht worden naar een postpunt, wat mij ongeveer een half uur in totaal kost. Afhankelijk van welke transport- of bezorgdienst je gebruikt maakt, bedragen deze kosten €8 tot €250.
De kosten bedragen dus €15 (excl. 21% BTW), kosten voor transport (€8 tot €250 incl. BTW) en ongeveer een uur aan arbeidskosten.

Ik hoop dat je hier wat aan hebt! Ik wens je veel succes en plezier met het bewandelen van je kunstenaarspad.

Vriendelijke groetjes,
Marloes

PS Mocht je dit lezen en tips hebben over het prijzen van je werk, reageer dan onder deze post. Alle advies is welkom!

STEL MARLOES EEN VRAAG

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.

Als je brein een beetje werkt zoals het mijne, herken je dit vast: zoveel ideeën, zo weinig tijd. Dus, met welke ideeën ga je aan de slag en welke laat je liggen? Want ze lijken allemaal even interessant. Ik deel met je mijn systeem dat ik nog niet eerder heb gedeeld, en wat perfect voor mij werkt:

Mijn post-it or trash it-systeem:

1. Verzamel je ideeën

Heb je te pas en te onpas een idee? Zorg dat je overal post-it-blokjes hebt liggen. Ik heb er eentje op mijn nachtkastje, bij mijn bureau, in de badkamer (in de douche heb ik mijn beste ideeën), in de woonkamer en in mijn tas. Ik krabbel kort op een post-it wat mijn idee is.

2. Plak ze op de muur

Op de muur in mijn werkkamer heb ik twee lijsten: ‘ideeën’ en ♡ (hart-symbool). Ik plak alle post-its onder ‘ideeën’, hoe gek ze ook zijn.

3. Selecteer en verwijder

Na een tijdje bekijk ik de post-its weer. Ik stel mezelf de vraag bij elk idee/post-it: “is dit iets wat ik echt graag wil doen, of denk ik dat ik het moet doen?”.
Heel vaak namelijk denk ik dat ik iets moet doen, gewoon omdat het kan. Ja, ik kan een hele stationery-line gaan ontwikkelen, maar wil ik dat ook echt? Ligt dat in lijn met wat ik uiteindelijk wil bereiken? Zoals Neil Gaiman zei: “Does this bring me closer to the mountain?”.
Als dat niet zo is, dan gaat de post-it de prullenbak in. Krijg ik goede kriebels in mijn buik bij het idee? Dan mag het onder ♡

4. Maak een stappenplan

Nu ik heel selectief ben geweest met mijn ideeën, kan ik nog eens kijken naar wat onder het hartje hangt. Als ik ergens heel enthousiast van word, ook al hangt het er al een maand, dan ga ik uitzoeken hoe ik dat idee kan uitvoeren. Welke stappen zijn er nodig? Door het in stappen op te delen, maak ik het behapbaar om het uit te voeren.

Veel succes en laat me vooral weten in de comments hieronder of dit systeem ook voor jou werkt!

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.

Na twaalf uur rijden zijn we er. Ik zie de grote heuvel, waar het dorp onder ligt, in de verte. Hier gaan we de komende maanden leven: direct aan de North York Moors en op een half uur van de zee.
Het dorp heeft een kleine, veel te dure supermarkt: een CO-OP. Gelukkig is er een ALDI in het dorp verderop. Ook zijn er drie pubs en is er een lunchroom met een fijne sfeer en veel verse taarten, The Velveteen Rabbit genaamd. We drinken daar koffie en eten er lunch om te vieren dat we hier eindelijk zijn.

Roseberry Topping, NOrth York Moors (UK)

Pub grub

Eten en drinken is belangrijk voor Britten. Het maakt niet uit hoe klein een dorp is: je zal er negen van de tien keer een pub vinden die ook goed voedsel serveert: pub food of pub grub noemen ze dat. Meestal staan er een aantal klassieke pub maaltijden op het menu, en fish and chips zal niet ontbreken. Dat is witvis in een deegje gefrituurd. Daarnaast grote hompen patat, waar je vinegar (azijn) op gooit. Met wat geluk krijg je er mushy peas bij, mijn favoriet. Andere gerechten die je vaak op de kaart ziet zijn toad-in-the-hole (worstjes in een grote Yorkshire pudding gebakken), bangers and mash (worstjes op een berg aardappelpuree met jus), pies (niet te verwarren met een zoete taart, deze is met een hartige vulling) en vaak vind je er ook een Indiaase curry, want Britten houden van curry’s.
De eerste keer dat ik in een pub wilde eten, wachtte ik een half uur aan mijn tafeltje, maar niemand kwam. Beginnersfout: je bestelt je drankjes en eten aan de bar. Meestal betaal je er meteen voor. Wel zo handig!

Ook in mijn tijdelijke woonplaats in North Yorkshire is de pub het hart van de gemeenschap. Elke avond zitten er mensen in één van de drie pubs die het kleine dorp telt. Donderdag, vrijdag en zaterdag zitten ze allemaal ramvol met locals, en op zondagmiddag vind je hier gezinnen die een Sunday roast komen eten. Dat is meestal een grote Yorkshire pudding, een stuk vlees of vegetarisch alternatief, verschillende groenten, geroosterde aardappelen en gravy (jus).

Middlesbrough, Staithes en Stokesley

Omdat we beiden deze week vrij hebben genomen, gaan we de omgeving verkennen. Middlesbrough is een stad dichtbij, maar het valt erg tegen. Het is sfeerloos, hoewel er wel genoeg goede plekken zijn om te gaan lunchen of een koffie te drinken. Ze hebben er in elk geval een Waterstones (boekwinkelketen in Groot-Brittannië), dus dat is een plus.

Op ongeveer een half uur rijden is Staithes, een oud havenstadje. De meeuwen vliegen af en aan, en krijsen hun longen uit het lijf. Het is een prachtig dorp, met veel toeristen die doordeweekse dag. Ik schets snel de klif en een stukje strand, waarna we onszelf trakteren op een Americano voor Bram en tea for one voor mij. Nou ja, ’tea for one’… Ik krijg een enorme pot waaruit ongeveer twaalf koppen thee kunnen. Na vier koppen thee met melk en suiker gooi ik de handdoek in de ring.

In een boek over deze regio lees ik over de beroemde ‘farmers markets’ in North Yorkshire, waar lokale bedrijven hun goederen, vooral voedsel, verkopen. Op zaterdag is de beroemdste in Stokesley, wat maar tien minuten rijden van onze cottage is.

Groene deuren en kozijnen in Engeland
Ik ben op slag verliefd! Als we Stokesley binnenlopen, merk ik dat tranen opwellen. Als ik iets heel mooi vind, raak ik namelijk emotioneel. Het is prachtig, met typische Engelse cottages van bruin steen en deuren en kozijnen in een zacht mintgroen, een kleur die je veel ziet in Engeland. Dat is begonnen bij Winston Churchill en zijn vrouw, die hun tuinmeubilair van hun Chartwell-huis in Kent in deze kleur verfden. Het werd zo populair dat een grote verfproducent het zijn eigen naam gaf, genaamd naar Churchill’s huis dus. Sindsdien is het een klassieke verfkleur voor Britten om te gebruiken voor hun deuren en kozijnen, en zul je in elk dorp minstens één huis vinden geschilderd in die kleur.

Wat ik mis in Nederland is sfeer: bij ons is alles functioneel, terwijl in Engeland ze meer gefocust zijn op dat iets er mooi en sfeervol uitziet. Vergelijk een Nederlandse brievenbus maar eens met een Engelse, een wereld van verschil. Ik zie toeristen nooit de oranje postbakken fotograferen, maar hier in Engeland zie je regelmatig mensen kiekjes schieten bij de rode Victoriaanse brievenbussen.

Wanneer we richting het dorpsplein van Stokesley lopen, zien we dat het druk is. Inwoners van omliggende dorpen zijn hier naar toe gekomen om hun brood, groente, vers geplukte bloemen en vooral heel veel taart te kopen. Nu wist ik wel dat Britten van taart houden, maar om de een of andere reden valt het me nu nog meer op. In elk cafeetje verkopen ze versgebakken Victoria sponge, carrot cake, coffee cake (eventueel met walnoot) en brownies. Het dorp heeft een aantal zeer goede koffiezaken, waaronder Pistachio en Milk & Grind. Bij die laatste hebben we een ijskoffie gedronken. Ook vind je veel Caffe Nero’s en Costa’s in Groot-Brittannië. Beiden zijn hele grote koffieketens, en hebben goede koffie, volgens koffie-snob Bram 😉 Maar ik ga liever voor de zelfstandige tentjes.

Indie bookshops

Ik heb er mijn missie van gemaakt om zoveel mogelijk mooie, zelfstandige boekwinkels in Groot-Brittannië te bezoeken, zogenaamde indie bookshops. Ook dit is weer anders dan in Nederland: hier hebben deze winkels vaak prachtige gevels, met mooie lettering. De selectie van boeken verschilt per winkel. De eigenaar bepaalt zelf wat ze in de winkel verkopen, dus het is soms even zoeken naar een winkel die het soort boeken verkoopt die jij leuk vindt. In Harrogate vind ik een selectie that fits as a glove: Imagined Things Bookshop. De eigenaresse is een jonge vrouw, en verkoopt vooral boeken van vrouwelijke auteurs. Het viel mij in de eerste vijf minuten niet eens op, totdat Bram het opmerkt. Ook de boekenwereld wordt gedomineerd door mannen, dus het is zo verrassend om hier zoveel vrouwelijke auteurs te vinden. Ik koop er een boek van Julia Chapman, Date with Death. Gesigneerd en wel!

The Edge of the world bookshop in penzance, Cornwall (UK)

Er is zoveel te vertellen over onze eerste twee weken hier, ik zou er een heel boek over kunnen schrijven. Maar ik ben hier vooral om te rusten, dus dit is het even voor nu. Ik zal binnenkort weer meer vertellen over onze avonturen hier!

Tot gauw, of speak soon!

Wil je meer tips en creatieve ideeën in je inbox?

Ontvang elke maand mijn nieuwsbrief met tips en inspiratie, kijkjes achter de schermen, workshops en nieuw werk.