IIllustrator/beeldend kunstenaar/ontwerper/auteur Marloes De Vries (22+ jaar ervaring) beantwoordt vragen over illustratie, kunstenaar zijn of creatief leven in het algemeen. → Stel hier een vraag.

Hoi Marloes,

Ik ben begonnen met schilderen (olieverf), maar hoe bepaal je de verkoopkosten voor een schilderij? Ik vind dit lastig, en vind het onprofessioneel om mensen te vragen wat ze ervoor willen geven. En ik ben niet beroemd 😉 Dus dat heeft ook invloed. Maar alleen de maakkosten vind ik het niet waard.
Ik heb zelf al een leven ervaring als illustrator, dus beginnend tekenaar ben ik zeker niet. Ik kan wel ‘op gevoel’ een prijs geven, maar dat voelt zo niet onderbouwd. Benieuwd wat jouw gedachten hierover zijn!

Bella

Beste Bella,

Een hele goede vraag: billijke prijzen vragen voor je werk is erg belangrijk, zeker als je een vrouwelijke kunstenaar bent (lees hier het onderzoek door Women Inc.). Hoewel ik in 2007 ben afgestudeerd als kunstenaar, ben ik pas sinds 2020 grotendeels werkzaam als autonoom kunstenaar. Ik deel dus met je wat ik tot nu toe heb geleerd, maar weet dat ik ook nog volop aan het leren ben over dit onderwerp. Momenteel werk ik zelfs met een zakelijk expert op gebied van kunst om hier meer over te leren.

Goed dat je aangeeft dat je enkel de maakkosten het niet waard vindt. Doe je dat wél, dan ben je binnen mum van tijd failliet. Je draait dan als ondernemer verlies, want je moet onder andere BTW en inkomstenbelasting betalen. Kost een schilderij je €25 aan doek, penselen en verf en vraag je €25 ervoor? Dan draag je 9% BTW (tarief voor kunst) af, en minimaal 37% inkomstenbelasting. Je houdt dan €14,45 over, dus je staat dan ruim €10 in de min.
Daarbij komt het niet professioneel/kwalitatief over om enkel de maakprijs te vragen: als iets heel goedkoop is, dan denken we al gauw dat het niet echt waardevol kan zijn. Je prijzen reflecteren dus direct op hoe professioneel je oogt.

Er zijn een aantal manieren om de prijs van je schilderij berekenen. Hieronder heb ik drie daarvan uitgelegd.

Manier 1: kunst-rekenformule

Er is een bekende formule die veel wordt gebruikt door Nederlandse kunstenaars en galeries. Deze manier heb ik overgenomen van Marca van den Broek († 2020).

(breedte + hoogte in cm) x kunstenaarsniveau x kostenfactor* = prijs schilderij

Breedte + hoogte in cm
Dit spreekt voor zich: de afmetingen van je schilderij in centimeters.

Kunstenaarsniveau
Dit staat voor je ervaring en bekendheid. Er zijn echter verschillende bronnen online te vinden met nét iets andere cijfers in combinatie met ervaring, dus kijk vooral wat bij jou past.

• 1: absolute beginner (zonder scholing)
• 2: amateurkunstenaar of student aan academie of in kunstonderwijs
• 3: goede amateurkunstenaar of gevorderde student
• 4: pas afgestudeerde kunstacademiestudent of autodidact met professionele kennis en vaardigheden
• 5: kunstenaar met reeds enkele jaren ervaring
• 6-8: kunstenaar met enkele jaren ervaring en standvastigheid, of eigenheid (eigen stijl)
• 9-12: professionele kunstenaar die regionaal bekend is
• 12-17: professionele kunstenaar die reeds landelijk bekend is
• 17-23: gerenommeerde kunstenaar met bekendheid in eigen land tot bekendheid in buurlanden
• 23-30: gerenommeerde kunstenaar, bekend in binnen- en buitenland
• >30: gerenommeerde kunstenaar met continentale of wereldberoemdheid

Tel je ervaring als illustrator mee
Wat de kunstenaarsfactor lastig maakt voor kunstenaars zoals jij en ik is dat we via een andere route autonoom kunstenaar zijn geworden. Tellen onze jaren als illustrator nu wel of niet mee bij onze ervaring? Ik heb dit overlegd met verschillende experts in het kunstenaarsvak en wij zijn het allemaal eens: de ervaring die je hebt als illustrator/grafisch ontwerper/fotograaf tellen wel degelijk mee, want je bent sowieso kunstenaar, of dat nu autonoom of toegepast is. Je eerdere vakgebied heeft je geholpen de kunstenaar te worden die je nu bent. Het maakt dat je ervaren bent in het maken van kleurcombinaties en composities, je weet wat werkt en wat niet werkt en maakt je professioneel.

* Kostenfactor (optioneel)
Of je deze erbij rekent, hangt af van je onkosten per schilderij. Als je bijvoorbeeld met duur materiaal werkt zoals bladgoud, dan is slim om een extra factor te rekenen. Maar ook als je juist door het gebruik van goedkoop materiaal zoals een grafietpotlood, of omdat je een supersnelle schets hebt gemaakt. Dan kun je bijvoorbeeld een factor van 0,5 voor een potloodtekening of een snel werk rekenen. Of tot een factor van 1,5 voor een olieverfschilderij of werk in een dure lijst.
Bij de meeste schilderijen is de kostenfactor 1 en heb je op die wijze een billijke prijs. Je wijzigt de factor enkel als je vindt dat het werk net iets meer of minder waard is dan je standaard schilderijen, of wanneer je gebruik maakt van een zeer bijzonder dure of tijdrovende techniek.

Rekenvoorbeeld:
Stel, je bent een kunstschilder met enkele jaren ervaring, eigen stijl en in je woonplaats heb je al naamsbekendheid: je geeft jezelf niveau 8. Je werk is 30 x 50 cm, en de kostenfactor is 1 want je werkt met acrylverf op canvas.
Je prijs wordt dan: (30 + 50) x 8 x 1 = € 640 (excl. 9% BTW).

Manier 2: de arbeidssom

Dit is hoe de meeste ondernemers, van loodgieters tot architecten, hun prijzen berekenen:
(gewerkte uren x uurtarief ) + materiaalkosten = prijs

Als je deze formule hanteert, is het van belang dat je weet welk uurtarief passend is voor jou. Je moet dus weten:
– Wat je zakelijke kosten zijn op jaarbasis (zoals atelierhuur, materiaalkosten, werkkleding, studiekosten, boekhoudkosten, verzekeringen, etc.)
– Welk bedrag je per jaar nodig hebt om privé rond te komen
– Pensioengeld en reserves voor arbeidsongeschiktheid
– Hoeveel uren je per jaar aan het schilderen kunt besteden

Omdat je als kunstenaar steeds verder ontwikkelt en je werk over de jaren meer geld waard wordt, is het van belang je uurtarief mee te laten groeien met je ervaring. Daarbij ben je als kunstenaar ook veel bezig met (op locatie) schetsen, experimenteren, etc. Die uren reken je op deze manier vaak niet mee in je schilderij, maar tellen wel degelijk. Zorg dus dat je een gemiddelde van deze uren bij je schilderij meetelt, of verhoog je uurtarief enigszins zodat dit gedekt is.
Een ervaren illustrator/kunstenaar zou op een dergelijk bedrag kunnen komen: (7 uur x €90) + €25 materiaalkosten = €655 (excl. 9% BTW).

Nadeel: prijsverschil klein of groot doek
Het nadeel van deze manier is dat het verschil in prijs voor je doeken dichterbij elkaar liggen, in veel gevallen. Ik kan zelf gerust 5 uur werken aan een doekje van 10 x 10 cm, maar ook 5 uur aan een doek van 30 x 30 cm. In de kunstwereld is het gangbaar dat hoe groter het doek is, hoe hoger de prijs.

Manier 3: marktconform

Een tactiek die ik heb gebruikt om de prijzen te bepalen van mijn eerste collectie schilderijen, is kijken naar wat collega-kunstenaars vragen die op eenzelfde niveau zitten en soortgelijke ervaring hebben. Een jaar lang (en nu nog steeds) heb ik bijgehouden wat schilders, die net als ik voornamelijk landschappen maakten, vroegen voor hun werk.
In een Excel sheet hield ik bij wie de kunstenaar was, hoe groot hun werken waren, welke materialen ze gebruikten, datums en: of het via een galerie of door henzelf werd verkocht (dat laatste is belangrijk, daar kom ik hieronder op terug).
Doordat ik op deze manier duidelijk kon zien wat voor prijzen verschillende kunstenaars voor bijvoorbeeld een schilderij van 30 bij 50 cm vroegen, kon ik kijken wat voor prijzen ik zou kunnen vragen.

Nadeel: kans op klein houden van kunstenaars
Deze tactiek heeft echter een groot probleem: door deze manier toe te passen is er een mogelijkheid dat we ons als (vrouwelijke) kunstenaars klein blijven houden. Zolang je vergelijkt, blijf je in dezelfde prijzen-vijver zwemmen. Daarom is het belangrijk ook de prijzen van bijvoorbeeld mannelijke collega’s erbij te zetten.

Om rekening mee te houden:

Verkoop schilderijen door kunstgalerie

Verkoop je je schilderijen via een galerie, dan gaat 25 tot 50% van de verkoopprijs naar de betreffende galerie. Het fijne hieraan is dat je samen met de galerie gaat kijken wat een goede prijs is voor je schilderijen. Zo zijn er vele galeries die de kunst-rekenformule hanteren met een factor 20. Die factor zegt in dat geval vooral iets over de galerie en zijn reputatie, en niet per se iets over de factor van de kunstenaar.
Als het je doel is om in de toekomst je door een galerie te laten vertegenwoordigen, is het slim dat je dit nu al bij je prijs incalculeert, ook al verkoop je het nog zelf. Op deze manier is het prijsverschil tijdens je overgang van ‘zelf verkopen’ naar ‘verkoop via galerie’ niet immens groot, en dus logischer voor kopers.

Verpakken en transport van schilderij

Iets waar ik in eerste instantie niet zoveel rekening mee had gehouden, is de tijd en de kosten die gemoeid zijn met het verpakken en versturen van je schilderijen. Ik geef zelf de voorkeur aan het laten ophalen van schilderijen door kopers, maar in mijn ervaring laten de meesten een schilderij liever bezorgen. Waarschuw de koper dat het risicovoller is om te versturen, want er wordt nogal eens gegooid met pakketten in de post.

Per schilderij ben ik ongeveer een half uur bezig met het zorgvuldig inpakken: beschermfolie over het doek, bubbelplastic erom, hard karton dat het doek beschermd aan voor- en achterkant, en dan een transportdoos. Een schilderij van ongeveer 30 x 30 cm mij ongeveer €15 aan inpakmateriaal.
Daarna moet het weggebracht worden naar een postpunt, wat mij ongeveer een half uur in totaal kost. Afhankelijk van welke transport- of bezorgdienst je gebruikt maakt, bedragen deze kosten €8 tot €250.
De kosten bedragen dus €15 (excl. 21% BTW), kosten voor transport (€8 tot €250 incl. BTW) en ongeveer een uur aan arbeidskosten.

Ik hoop dat je hier wat aan hebt! Ik wens je veel succes en plezier met het bewandelen van je kunstenaarspad.

Vriendelijke groetjes,
Marloes

PS Mocht je dit lezen en tips hebben over het prijzen van je werk, reageer dan onder deze post. Alle advies is welkom!

IIllustrator/beeldend kunstenaar/ontwerper/auteur Marloes De Vries beantwoordt vragen over illustratie, kunstenaar zijn of creatief leven in het algemeen. → Stel hier een vraag.

Hé Marloes,

Heel vaak denk ik erover om van baan te veranderen, van marketing naar iets dat meer inspirerend is voor anderen, zoals kunst, schrijven, natuur, geluk en mindfulness. Daarom vraag ik me af hoeveel geld een succesvolle illustrator/kunstenaar verdient. Misschien kun je me een idee geven wat ongeveer je inkomen is, want ik begrijp heel goed dat je me niet je werkelijke inkomen zult geven.

Bedankt,
Nina

Beste Nina,

Ik kan me voorstellen dat je idee wilt hebben over wat je mogelijk kunt verdienen als je van loopbaan gaat veranderen. Het punt is dat er geen duidelijk antwoord is op de vraag hoeveel een (succesvolle) illustrator of kunstenaar verdient. Het hangt van veel factoren af, zoals het aantal uren dat je werkt, waar je woont op deze planeet en de niche waarin je werkzaam bent. En wat jij definieert als ‘succesvol’ natuurlijk 🙂 Voor veel freelancers schommelt het inkomen, want het ene jaar krijg je grote of veel projecten te doen, en het andere jaar gaat het langzamer. Als freelance illustrator moet je kunnen omgaan met inconsistente inkomsten.

‘Arme kunstenaar’-mythe is waar én niet waar

Laten we het over cijfers hebben. Een illustrator of kunstenaar kan overal tussen niets en miljoenen verdienen. Ja, echt waar. Voor die miljoenen moet je wel David Hockney of Jeff Koons voor heten, maar het kan. Over het algemeen is die groep erg klein, en verdient het gros niet zo veel.
Ik vraag me af of dit de markt is met de grootste inkomensverschillen, omdat het verschil zo waanzinnig groot is. Mensen hebben het vaak over ‘arme kunstenaar’ en hoewel dat voor velen waar is, ken ik heel wat kunstenaars en illustratoren die bedragen verdienen die mijn hoofd doen tollen.
In het algemeen kun je stellen dat kunstenaar of illustrator worden enkel voor het geld een grote gok is, en dat maar weinigen lukt. Er zijn meer kunstenaars die financieel worstelen dan kunstenaars die €100.000 per jaar verdienen. Je moet er aan beginnen omdat je een passie voelt voor creëren, anders zul je het niet lang volhouden in deze wereld.
In het begin had ik moeite om een fatsoenlijk inkomen te verdienen met illustratie. Ik zat in mijn achtste illustratie-jaar toen het beter werd. In de eerste jaren van mijn carrière had ik parttime baantjes om het hoofd boven water te houden. Ik illustreerde prentenboeken en voor tijdschriften, en waar ik woon (Nederland) is dat het type werk met de laagste financiële beloning (jammer de bammer voor mij). Commerciële illustraties voor bijvoorbeeld reclame betalen meer.

Ongeveer helft van illustratoren verdient meer dan €20,000 per jaar

Laten we een illustratie-niche kiezen: hoeveel verdient een kinderboekenillustrator? Stephanie Fizer Coleman (USA) hield een enquête onder deze niche. Bijna 50% van de illustratoren verdient minder dan $10.000 per jaar met het illustreren van kinderboeken. 22,5% verdient tussen de $10.000 en $20.000 per jaar. Ongeveer 11% verdient tussen de $20.000 en $30.000, en ongeveer 18% verdient meer dan $30.000 (van wie 1,7% boven de $100.000). De rest van de cijfers kun je hier vinden, maar ik denk dat dit een goed idee geeft van wat er in deze specifieke niche te verdienen valt en wat je kunt verwachten. Coleman zelf zei dat ze meer dan $100.000 per jaar verdient, waarvan het grootste deel afkomstig is van het geven van online cursussen. Het is goed om te weten dat enkel het illustreren van (prenten)boeken misschien niet voldoende zal zijn om in je onderhoud te voorzien, maar als je je inkomen aanvult met andere klussen, kan het zeker (meer daarover later).

In elk geval is het zo dat als je bijvoorbeeld een prentenboek illustreert in de VS je ongeveer 5-10 keer zoveel zal verdienen als wanneer je een boek illustreert in Nederland of België. In mijn ervaring zijn de honoraria in Europa (vooral in Nederland en België) voor illustratie en kunst veel lager dan in de VS. Dus, als je meer geld wilt verdienen met kunst of illustratie kun je beter met klanten in de Verenigde Staten werken. In Nederland zul je ergens tussen de €500 en €3.000 verdienen voor het illustreren van een prentenboek, hoewel er ook andere bedragen zijn. Soms bieden ze je geen voorschot en alleen royalty’s.

Illustrator Ben O’Brien (UK) heeft een paar jaar lang een enquête onder illustratoren. In de laatste enquête van 2020 leren we dat 40% van de illustratoren minstens 20.000 pond per jaar verdient.
Met meer dan 12 jaar ervaring als professioneel illustrator zit ik in de 40% groep, maar ik verdiende niet zoveel in de eerste paar jaar. Zoals ik al zei, je moet het in de juiste context zien: ik woon in Nederland. We betalen hier veel belasting, vooral als freelancers: ongeveer de helft van alles wat ik verdien gaat naar de overheid. Als je bijvoorbeeld in het Verenigd Koninkrijk woont, betaal je veel minder belastingen, wat betekent dat je een groter deel van de betalingen die je ontvangt zelf mag houden. Botweg gezegd, ik moet meer uren werken voor hetzelfde bedrag in vergelijking met een freelancer in Hong Kong, UK of USA. Maar een illustrator uit Israël betaalt nog meer belasting dan ik, dus moeten zij nog meer werken voor hetzelfde bedrag. Het hangt voor een groot deel af van waar je woont hoeveel je verdient na aftrek van belastingen, maar ook de kosten voor huisvesting, gezondheidszorg, voedsel, enz. bepalen voor een groot deel hoeveel je moet verdienen.

Goede aanvulling op je inkomen: lesgeven

Als je meer geld wilt verdienen raad ik je aan om (online) les te geven of te coachen. Het lesgeven in creativiteit en kunst is booming op het moment, en uit mijn onderzoek kan ik concluderen dat je met het lesgeven je inkomen enorm kunt aanvullen, dan wanneer je alleen werkt als kunstenaar of illustrator. Een paar docenten die ik ken verdienen rond de €100.000 per jaar (na belastingen en alles), hoewel ook dat erg kan verschillen.
Als lesgeven je ding is, raad ik je aan om eerst ervaring op te doen als een werkende illustrator/kunstenaar. Er zijn veel docenten die niet als kunstenaar of illustrator werken en soms ontbreekt het hen daarom aan ervaring en praktische kennis. Beginners zullen dit niet opmerken, maar zodra je studenten krijgt die wat meer ervaren zijn, zal je geloofwaardigheid afnemen. Ik heb zelf heel wat online cursussen gekocht die werden gegeven door mensen die niet echt wisten waar ze het over hadden, dus ook als je een online cursus koopt: controleer de ervaring en geloofwaardigheid van de docent.

Geld verdienen op Patreon als illustrator

Een andere manier om meer geld te verdienen als illustrator is Patreon. Om goed geld te verdienen op Patreon, moet je eerst een trouw publiek hebben. Ik heb Patreon zelf geprobeerd in 2020. Met een volgersaantal van 130.000 mensen op Instagram lukte het me toch niet om een groot genoeg publiek op te bouwen, om ervoor te zorgen dat ik betaald kreeg voor de uren die ik investeerde in het maken van content voor het platform.
Maar goed nieuws: dit hangt helemaal af van je soort publiek én wat je te bieden hebt. Een andere illustrator verdient meer dan €5.500 per maand met haar Patreon, dankzij 600+ patrons, met een Instagram-publiek rond de 40.000 mensen. Het verschil was dat zij zich richt op lesgeven en een community aanbiedt.
Er zijn illustratoren op Patreon die €20.000 per maand verdienen, maar de meesten verdienen minder. En dan zijn er illustratoren die er veel tijd in steken en €40 verdienen. Het is moeilijk te zeggen hoeveel je kunt verdienen op een platform als Patreon, maar één ding is zeker: je moet hard werken om de bal aan het rollen te krijgen. Als je weet waar mensen naar op zoek zijn en je kunt het ze geven, dan heb je goud in handen.
Conclusie: als je de vaardigheden hebt om anderen over kunst te leren, dan is online lesgeven een manier om goed geld te verdienen als illustrator of kunstenaar.

Kun je leven van illustraties maken?

Terug naar waar we begonnen, want dit gaat niet over wat illustrator A of kunstenaar B verdient. Kun je je brood verdienen met illustratie of kunst? Jazeker, maar het duurt vaak even voordat het dieseltje op gang is (in mijn ervaring). Maar stel deze vraag aan een online kunstdocent met een flink aantal klanten, of iemand die commerciële illustraties maakt, en ze zullen je iets anders vertellen. Dat komt omdat het afhangt van wat voor soort illustrator je het vraagt: een karakterontwerper bij een animatiestudio, iemand die illustraties maakt voor reclame, een fulltime kunstdocent, een kinderboekenillustrator, een wenskaarten-ontwerper, enz. Er zijn zoveel verschillende gebieden binnen de illustratiewereld en dat brengt zeer verschillende salarissen met zich mee.
Als je een schatting wilt van hoeveel je kunt verdienen, vraag het dan aan een kunstenaar die precies in het vakgebied zit waarin jij je wilt begeven en die ook in hetzelfde land woont als jij (of het land waar jij belasting betaalt). Dat is heel belangrijk!
Denk eraan: getallen betekenen niets als je niet weet hoe ze het moeten uitgeven en hoeveel er van dat bedrag overblijft nadat ze hun rekeningen hebben betaald.

Hoeveel geld heb jij nodig?

Mijn beste tip is om eerst te begrijpen hoeveel je nodig hebt om jezelf te onderhouden. Toen ik begon, keek ik zorgvuldig naar wat ik elke maand uitgaf. Ik schreef mijn uitgaven op voor huur, verzekeringen, gezondheidszorg, boodschappen, enz. Ik berekende hoeveel geld ik nodig zou hebben als ik ziek zou worden, voor mijn pensioen, om geld opzij te zetten voor bedrijfsinvesteringen zoals een nieuwe computer en benodigdheden, om een accountant in te huren. Voeg ook wat extra toe aan je kosten voor onvoorziene uitgaven: er zullen altijd kosten zijn die je van tevoren niet had verwacht, geloof me.
Zoek vervolgens ook uit hoeveel belasting je moet betalen en hoe dat systeem in jouw land werkt. Hoef je alleen een percentage te betalen van elke factuur die je verstuurt, of moet je elk jaar extra belasting betalen over de winst die je hebt gemaakt? Ik vermenigvuldig de kosten van mijn uitgaven (en al het andere dat ik net noemde) met twee, aangezien ongeveer de helft van wat ik verdien aan mijn regering moet worden betaald. Als ik daar niet aan had gedacht voordat ik met freelancen begon, was ik binnen mijn eerste jaar failliet gegaan.
Ik raad je ten zeerste aan om hulp in te schakelen van een financieel adviseur die het een en ander weet over freelancen, voordat je jezelf lanceert in een carrière in de kunst. Als je eenmaal weet hoeveel je moet verdienen, kun je beslissen welke route je gaat volgen.

Ik hoop dat dit je helpt!

Veel groetjes en succes,
Marloes