Marloes De Vries is sinds 2003 professioneel illustrator, schrijver en kunstenaar (Bdes). Ze werkt(e) voor opdrachtgevers zoals Flow Magazine, Lannoo, Flair, Tina, NBC en TEDx. Ze heeft meer dan 45 boeken geïllustreerd, waarvan 9 ook geschreven. In deze blog deelt ze haar kennis en ervaring van het vak.

Of je nu een kookboek of een boek over persoonlijke ontwikkeling hebt geschreven: een illustrator een enorm waardevolle toevoeging om je boek beter te verkopen. Illustraties kunnen de aantrekkingskracht van een boek versterken, ongeacht het genre. Voor kinderboeken zijn ze vaak cruciaal, omdat ouders meestal op basis van de illustraties een boek kopen, terwijl ze voor andere boeken vooral helpen om de inhoud te verlevendigen en de verkoop te bevorderen.

Naast illustraties in het binnenwerk van een boek zorgt een verrassende en pakkende boekcover (ook wel ‘boekomslag’ genoemd) ervoor dat iemands aandacht wordt getrokken en helpt daarmee om je boek te verkopen. Als jij een goed boek hebt geschreven, maar geen aandacht hebt besteed aan de cover, verlies je mogelijk al een groot deel van je kopers. Een onaantrekkelijke cover is als een slechte foto op Funda van een huis dat dan prachtig is aan de binnenkant, maar verwaarloosd aan de buitenkant, met een vage, lelijke foto: er zullen tig potentiële kopers aan je huis voorbij scrollen.

Of je nu je boek uitgeeft via zelfpublicatie of een uitgeverij: een goede illustrator/ontwerper is onmisbaar wanneer je je boek op de markt wilt brengen.

Ik fiets deze er meteen even in: ik ben dus zo’n illustrator waarmee je kunt samenwerken aan je boek. Lees hier meer over samenwerken met mij!

Tips om een illustrator te vinden die bij je boek past:

Voordat je op zoek gaat, moet je weten wát je zoekt. Daarom is het handig om het volgende te weten:

1. Wie is je doelgroep?
2. Wat is het thema van je boek?
3. Welke illustratiestijl past bij je boek?
4. Wat heb je nodig voor je boek?

1. Wie is je doelgroep?

Als het goed is, heb je al een doelgroep vastgesteld voordat je je boek begon te schrijven: voor wie heb je je boek geschreven? Het eerste onderscheid: is het voor kinderen of volwassenen?

Illustrator voor kinderboeken
Als je je boek voor kinderen hebt geschreven, ga je op zoek naar een illustrator die deze doelgroep goed begrijpt. Bij voorkeur kies je iemand die ervaring heeft met het illustreren voor kinderen, want dit is toch een vak apart. Kinderen denken namelijk anders dan volwassenen, en hun belevingswereld is anders. Een illustrator moet kinderen kunnen meenemen in een verhaal zonder betuttelend of uitleggerig over te komen, terwijl de illustraties toch duidelijk zijn. En dan ook nog eens verrassend zijn! Dat maakt dat illustreren voor kinderen eenvoudig lijkt, maar dat toch echt niet is.
Daarbij willen kinderen van bijvoorbeeld een jaar of tien niet dezelfde illustraties krijgen voorgeschoteld als een kind van zes. De illustrator moet dus ook goed de belevingswereld van verschillende leeftijdsgroepen begrijpen.

Wil je meer zekerheid hebben dat de illustraties passend zijn en je boek naar een hoger niveau tillen, kies dan een illustrator die (ruime) ervaring heeft met het illustreren van kinderboeken. Een goede kwaliteitscheck is een illustrator die boeken heeft geïllustreerd voor bekende uitgeverijen. Uitgeverijen hebben veel ervaring in het selecteren van de juiste illustratoren, en werken (over het algemeen) niet samen met amateurs.
Let wel dat er ook bij ‘echte’ uitgeverijen verschil zit in kwaliteit. Zo zijn er uitgeverijen die aan massaproductie van kinderboeken doen, waarbij de kwaliteit niet meer kan worden gewaarborgd.

Illustrator voor boeken voor volwassenen
Voor boeken gericht op een volwassen publiek moet je illustraties anders aanpakken. Volwassen hebben immers veel meer levenservaring, en begrijpen symboliek en bepaalde grappen bijvoorbeeld. Afhankelijk van het thema van je boek kies je een illustrator die past bij het thema. Als je een boek hebt geschreven over een zwaarder onderwerp, kun je bijvoorbeeld de tekst verluchtigen door illustraties met een vleugje humor toe te voegen.

Voor romans en fictie-verhalen worden eigenlijk nooit illustraties gebruikt, en ook veel non-fictie boeken¹ bevatten geen illustraties. Vooral voor dat laatste is dat een gemiste kans: juist illustraties maken teksten duidelijker en ook leuker om te lezen. Gelukkig worden er voor steeds meer non-fictie boeken illustratoren ingezet om de boeken aantrekkelijker te maken. Dat is ook omdat steeds meer Nederlanders en Belgen het lastig vinden om boeken te lezen—illustraties in een boek verlagen die drempels.

Verdere doelgroepen
Naast dat een boek voor kinderen of volwassenen kan zijn, zijn er natuurlijk verdere doelgroepen. Als je weet voor wie je je boek schrijft, kun je daar een passende illustrator voor zoeken. Schrijf je een boek over tuinaanleg, dan kan een illustrator die gespecialiseerd is in realistische, botanische tekeningen de eerste keuze zijn. Maar wil je dat je boek meer opvalt, zou je ook kunnen kiezen voor een collage-illustrator.

2. Wat is het thema van je boek?

Het thema van je boek is een belangrijk aspect om een passende illustrator te vinden.Elke illustrator heeft specialismen en niet alle onderwerpen liggen elke illustrator. Net zoals elk mens anders is: illustratoren zijn net mensen 😉
Heb je bijvoorbeeld een boek geschreven over zeekoeien en andere waterdieren, dan is het goed om een illustrator te vinden die al wat voorbeelden heeft van dieren in het portfolio.

Zoek je een illustrator voor je prentenboek waarin de hoofdpersoon een kindje is, dan is een illustrator die kinderen en mensen kan tekenen van groot belang. Vooral voor het hoofdpersonage is een illustratie die de lezer meteen aanspreekt ontzettend belangrijk. Het hoofdpersonage moet namelijk de lezer meenemen in het verhaal. Vooral een prentenboek staat of valt met goede illustraties: je kunt nog zo’n goed verhaal hebben geschreven, maar als de illustraties dat verhaal niet kunnen dragen, is er een kans dat het verhaal de lezer niet zal raken of interesseren.

Ook voor non-fictie boeken of boeken voor volwassenen is het belangrijk om een illustrator te kiezen die feeling heeft met jouw teksten. In een goede illustratie zit gevoel, en dat gevoel pikken lezers op. In het portfolio van de illustrator kun je zien wat ze eerder hebben gedaan, en kun je checken of het overeenkomt met jouw thema’s. Als de illustrator een website heeft, kun je op de pagina waar ze wat over zichzelf schrijven hopelijk al wat lezen over welke thema’s hen bezighouden.

3. Welke illustratiestijl past bij je boek?

De illustratiestijl van een illustrator is als een handschrift: iedere illustrator heeft zijn eigen stijl, en voor elk boek past weer een andere benadering. Zo werkt de ene illustrator in een meer cartoon- of stripboekenstijl met een zwarte outline en een ander werkt met zachte aquarel, waardoor me misschien een meer dromerig effect krijgt. Zoveel illustratoren, zoveel stijlen! Het is net een snoepwinkel.

Je kiest een illustratiestijl als je duidelijk hebt wie je doelgroep is en wat het thema is van je boek. Je kunt namelijk een dromerige aquarelstijl prachtig vinden, maar dat past waarschijnlijk niet bij een boek dat moet uitleggen hoe een elektrische auto gebouwd moet worden (tenzij je echt heel erg wilt opvallen, maar of je doelgroep het waardeert, is een tweede).

Een illustratiestijl kies je op basis van wat past bij je doelgroep en thema, om vervolgens een selectie te maken van potentiële illustratoren. Daaruit kies je de stijl die jij het mooist vindt, want het is belangrijk dat jij je eigen boek vooral erg mooi vindt.

In het portfolio van illustratoren kun je hun stijlen goed zien. Check ook hun social media, want vaak plaatsen ze daar nog meer illustraties en schetsen, en krijg je een completer beeld van hun werk.

4. Wat heb jij nodig voor je boek?

Maak van tevoren een lijst van wat jij nodig hebt van de illustrator: zo kan een illustrator aangeven wat ze kunnen, maar ook wat het kostenplaatje gaat worden. Dit zijn een aantal vragen die ik iedereen stel die mij vraagt of ik een boek kan illustreren:

Hoeveel illustraties wil je in je boek?
Bij een prentenboek is het duidelijk dat op elke spread illustraties moeten komen, maar bij andere boeken kun je kijken of dat om de paar pagina’s moet bijvoorbeeld.

Wil je de illustraties in kleur of zwart-wit?
Over het algemeen zijn zwart-wit illustraties goedkoper, en ook in het drukwerk scheelt het.

Hoeveel details moeten de illustraties bevatten?
Wil je gedetailleerde achtergronden, of zijn het vooral simpele tekeningen van objecten?

Heb je een lithograaf/expert die de illustraties kan inscannen of aanpassen, of zoek je een illustrator die dat zelf kan?
Niet elke illustrator kan illustraties gereedmaken voor drukwerk (juiste kleurprofielen, scannen, etc.), dus vraag dit vooraf (ik kan het bijvoorbeeld wel).
Een goede uitgever heeft lithografen die de illustraties scannen, bewerken en klaarmaken voor drukwerk. Bij veel uitgeverijen is dat tegenwoordig al anders, en moet een illustrator in principe ook een lithograaf zijn. Dat betekent: illustraties kunnen scannen of digitaliseren en drukklaar aanleveren, zodat de vormgever er verder geen werk meer aan heeft. Niet elke illustrator kan dat, dus het is goed om van tevoren te vragen of diegene dat kan.
Maar als je je boek zelf uitgeeft, kan een externe lithograaf inhuren best wel een kostenpost zijn.
Als het om zelfpublicatie gaat, moet je eigenlijk altijd een illustrator hebben die illustraties drukklaar kan aanleveren, en het verschil weet tussen RGB en CMYK. Weten ze dat niet, dan weet je dat je op zoek moet naar een ander. Verkeerd aanleveren van illustraties gaat voor problemen zorgen in het drukwerk.

Heb je een vormgever voor je boek, die de teksten en illustraties plaatst? Of zoek je een illustrator die ook grafisch ontwerper is?
Houd er rekening mee dat niet elke illustrator ook ervaring heeft met DTP of vormgeving. Als je wilt dat het boek straks kant-en-klaar is om naar de drukker te sturen, dan is het goed om te weten of je nog een externe vormgever gaat inhuren.

Moet er ook een boekcover ontworpen worden?
Wil je dat een illustrator ook je boekcover maakt, dan moet je op zoek naar iemand die ook grafisch onderlegd is. De kunst van typografie en ontwerp is namelijk een apart vak. Als ik ga samenwerken met een schrijver vermeld ik altijd dat ik ook grafisch ontwerper ben en dat ik ook de opmaak van een cover kan maken. Maar niet elke illustrator is een grafisch ontwerper, net zoals niet elke grafisch ontwerper kan illustreren.

Samenwerken met een professionele illustrator aan je boek? Neem contact op met Marloes om hierover te praten.

Waar moet je op letten als je gaat samenwerken met een illustrator?

Maak kennis met elkaar

Omdat het samenwerken aan een boek best wat tijd en overleg kost, kan het fijn zijn om kennis te maken met de illustrator die je hebt gekozen voor je boek. Als je hier behoefte aan hebt, geef dat dan aan.
Bijna elke freelancer vindt het geen probleem om te bellen over een opdracht. Als je wilt afspreken, neemt dat vaak veel meer tijd in beslag. Daarom is het goed dit van te voren aan te geven, zodat de illustrator deze kosten/tijd kan meerekenen.

Vermijd hoofdpijn: kies voor een professionele illustrator

Deze van groot belang als je geen stress wilt ervaren: de professionaliteit van de illustrator. Met professionaliteit bedoel ik onder andere of een illustrator goed naar je wensen luistert, duidelijk met je communiceert, je betrekt bij het maakproces, deadlines nakomt, het werk druktechnisch goed aanlevert, duidelijke offertes en facturen schrijft en de regels weet wat betreft licenties en auteursrecht. Onder andere dus, want een professionele illustrator ontzorgt je op heel veel vlakken.

Ik ben zelf een illustrator die naar deadlines toewerkt en hands on is, maar na ruim 25 jaar in het vak heb ik al heel wat verhalen van opdrachtgevers gehoord dat niet iedereen zo werkt. Ik heb meermaals klussen van andere illustratoren overgenomen omdat deadlines halen toch ook wel een kunst is.
Sommige illustratoren en kunstenaars zijn fantastische, creatieve dromers die zo opgaan in het werk dat ze deadlines en afspraken vergeten. Dat hoeft geen probleem te zijn: als je geen strakke deadline voor je boek hebt en er oké mee bent om je project wat los te laten, kun je prima met een minder punctuele illustrator werken. Het is dus afhankelijk van wat voor type opdrachtgever jij bent en wat voor een illustrator daarbij past.
Als je de voorkeur geeft aan iemand die met deadlines kan werken en jou betrekt in het proces, is het goed om iemand te zoeken die dat kan.

Goedkoop = duurkoop (of: oneerlijk)

Als een illustrator weinig geld vraagt, kun je je afvragen of het een professional is: misschien kunnen ze nog niet inschatten hoeveel werk een boek illustreren kost. Een professionele illustrator weet namelijk dat het niet enkel leuke tekeningen maken is, maar ook onderzoek doen naar het onderwerp, besprekingen, schetsfases, karakteronderzoeken, administratie, professionele aanlevering, etc. Allemaal zaken zodat het proces straks soepel en zonder stress verloopt. Daar betaal je dus voor en het is het geld waard.

Een prentenboek geïllustreerd krijgen voor €500? Als iemand dat doet, is er iets niet in de haak. Een prentenboek met 24 pagina’s illustreren kost al gauw 80 tot 200 uur werk, dus dat zou betekenen dat diegene voor €2,50-€6,25 per uur werkt (waarvan alle maakkosten, zoals papier, software, potloden, verft, etc., nog af moeten). Dat kan in Nederland en België simpelweg niet.
Het kan dus zijn dat de illustrator niet op een professionele manier werkt, maar er zijn ook illustratoren die op andere manieren financieel ondersteund worden of ontlast zijn. Daardoor kunnen ze voor een laag (en onethisch) tarief werken. Ze werken daarmee direct in de hand dat illustratiewerk steeds lager gewaardeerd wordt.
Het probleem met illustratoren die prijzen bewust laag houden is dat zij opdrachten aannemen tegen tarieven waar een normale ondernemer niet tegen kan opboksen. Met als gevolg dat deze laatste geen werk krijgt, zodat het vak alleen nog maar kan worden uitgevoerd door mensen die financiële privileges hebben.

Hoewel ik snap dat het aantrekkelijk is, zou ik willen vragen: als je je het kunt veroorloven, kies dan een illustrator die eerlijke tarieven vraagt. Juist nu boeken en cultuur steeds meer een product wordt voor mensen met financiële middelen, zou ik willen aanmoedigen om hier rekening mee te houden.

Ik hoop dat je hier iets aan had. Wil je met mij samenwerken aan je boek? Dan hoor ik graag van je!

1. Non-fictie is een genre van teksten die gebaseerd zijn op informatie en de werkelijkheid. ↩︎

Wat kunst betreft is er best wat verwarring: wat telt als een origineel en wanneer is het een print? Wat is een multipel? Was is een giclée print?
Zo noem ik bijvoorbeeld een schilderij dat ik heb gemaakt, waarvan maar één exemplaar bestaat, een ‘origineel’. Maar andere beeldmakers, die werk in onbeperkte oplage maken noemen dat vaak ook een ‘origineel kunstwerk’.
Dus, hoe zit dat nou? Ik neem je graag hierin mee, als liefhebber van drukwerk, maar ook als (klein)dochter van een ambachtelijke drukker (het geluid van Heidelberg-pers uit de jaren ’80 maakt me nostalgisch).

Wat is een origineel kunstwerk?

‘Origineel’ heeft twee betekenissen binnen de kunst:
– Iets dat zelfbedacht en oorspronkelijk is, en daarmee origineel in zijn uitvoering
– Het is het enige in zijn soort is, dus een uniek exemplaar

Het is dus best verwarrend, ook voor mij soms. Ik zag namelijk een mooi werk en daarbij stond ‘origineel kunstwerk’, dus ik dacht dat er maar één exemplaar van was. Maar het bleek een print die onbeperkt werd afgedrukt. En daarmee is het dus veel minder waard. Immers, hoe meer er van iets verkrijgbaar is, hoe minder waarde het heeft.
Als je dus als kunstenaar iets verkoopt wat met de hand is gemaakt en waar maar één exemplaar van is: vermeld het duidelijk. Dan is het namelijk meer waard.

Wat belangrijk is is dat je duidelijk communiceert naar je klant toe in wat voor oplage je je werk verkoopt. Daar gebruiken we vaktermen voor.

Ik bied reproducties van mijn schilderijen voornamelijk aan als giclée prints in beperkte oplage → koop hier een print.

Soorten kunstreproducties

Multipel/open editie
Dit is vaak de meest voordelige kunst die je kunt aanschaffen. Het wordt ook wel ‘multipel/multiple’ genoemd. Dit zijn reproducties van kunstwerken in onbeperkte oplage. Deze zijn vaak ongesigneerd, of bij het afdrukken van het werk is de signatuur van de kunstenaar erbij gedrukt.
De BTW voor multipels is 21% omdat het wordt gezien als massaproduct.

Gelimiteerde editie
Een (gelimiteerde) editie is meer waard dan een multipel, omdat het beperkter is in kopies. Het zijn reproducties die in beperkte oplage zijn gemaakt, en meestal gesigneerd en genummerd door de kunstenaar.
Stel, de kunstenaar stelt een editie van 50 exemplaren beschikbaar. Als deze 50 reproducties zijn verkocht, is het not done om nog meer te verkopen op hetzelfde formaat en met dezelfde techniek. Wil je als kunstenaar toch meer verkopen, dan dien je een aanpassing te maken in de reproductie, door bijvoorbeeld de kleur te veranderen of het formaat. Ik ken sneaky artists die toch meer verkopen, maar wees eerlijk: daarmee licht je je klant op. Gewoon niet doen.
Bij nummering is het eerste cijfer het volgnummer en het tweede cijfer de oplage. Bijvoorbeeld 32/50, waarbij ’32’ het unieke nummer is in de serie en ’50’ de oplage.
Een editie tot 250 exemplaren wordt nog tot uniek werk gerekend, waardoor je 9% BTW in Nederland mag rekenen. Voorwaarde is wel dat de print gesigneerd en genummerd is. Vanaf 250 exemplaren reken je 21%.

Wanneer er een gelimiteerde editie wordt geproduceerd zijn er soms artist proofs, aangeduid als ‘AP’. Dit zijn afdrukken bedoelt voor de kunstenaar om te checken of de afdruk goed is. Als deze ook in oplage is, kan er staan ‘AP 1/2’. Artist proofs worden vaak duurder verkocht dan de gelimiteerde editie zelf.

Uniek exemplaar (of zoals ik het noem: ‘een origineel’)
Van een uniek exemplaar bestaat er maar één en is daarmee het meeste waard. Het is mogelijk dat van een origineel schilderij prints zijn gemaakt (al dan niet in gelimiteerde oplage), maar van het schilderij is er maar één. Een unieke exemplaar kan ook een beeldhouwwerk zijn dat met de hand is gemaakt, een monoprint of een wandtapijt dat met de hand is gemaakt.
Als je een uniek exemplaar verkoopt, is het verstandig om een certificaat van echtheid er aan toe te voegen. Daarop staat o.a. dat het een uniek exemplaar is, naam van de kunstenaar, formaat, datum van maken, materiaal dat is gebruikt en de handtekening van de kunstenaar.
De BTW voor een origineel schilderij is 9%.

Verschillende druktechnieken

Naast dat er verschillen zijn in oplage bij reproducties, is er ook een verschil in het type afdruk en hoe de afdruk is gemaakt. Hieronder vind je een paar van de meest voorkomende.

Giclée print
Een giclée print is een afdruk van een origineel werk met de hoogste kwaliteit. Om zo’n print te maken wordt bijvoorbeeld het originele schilderij door een professional gefotografeerd met speciale technieken, op minimaal 1200dpi. Van deze foto’s kunnen dan giclée prints worden gedrukt (door een lithograaf) op zuurvrij kunstpapier of canvas met kostbare archival inkten. Dit papier of canvas is voorzien van een onderlaag (coating) waardoor de inkten niet worden afgebroken. Elke giclee afdruk wordt per stuk gecontroleerd door de expert om zo de best mogelijke kwaliteit te kunnen garanderen.
Soms wordt iets een giclée of een ‘fine art print’ genoemd, terwijl het een fotografische print betreft. Om er zeker van te zijn dat je een giclée in handen hebt, is het van belang dat de afdruk op een daarvoor geschikte printer is afgedrukt met minimaal acht kleurgangen op fine art-papier (bijvoorbeeld Hahnemuhle Photorag). Dit zorgt ervoor dat de print zo’n 80 jaar mee kan.

Verschil tussen fine art print en art print
In het Engels komt er nog een extra complexiteit bij kijken, want daar maak je een onderscheid tussen ‘fine art print’ en ‘art print’. Geen zorgen, ik leg het in Jip en Janneke-taal uit. Het woord ‘fine’ geeft de exclusiviteit aan.
Een fine art print is een giclée print die in beperkte oplage is gemaakt. Daarmee valt het onder kunst en onder het 9% BTW-tarief.
Een art print is óók altijd een giclée print, maar dan een multipel/open editie. Er is dus geen limiet gesteld aan het aantal beschikbare exemplaren en valt daardoor onder het 21% BTW-tarief.
Een digitale print (zie hieronder) mag je dus géén (fine) art print noemen, ook al is het in een oplage. Het is namelijk geen giclée print.

Digitale print
Een digitale print, soms ‘fotografische print’ genoemd, is een zeer betaalbare afdruk van een werk. Anders dan bij een giclée print wordt een digitale print niet op zuurvrij papier gedrukt, worden er geen archival inkten gebruikt en wordt de kwaliteit niet door een expert gecheckt. Veelal wordt de afdruk op fotopapier gedrukt, maar andere papieren zijn ook mogelijk.
Een digitale print kan dus géén art print zijn, omdat de kwaliteit van het papier en de druktechniek niet aan de gestelde kwaliteitseisen voldoen. Let hier goed op, want er zijn soms verkopers die een digitale print een ‘art print’ noemen.

Zeefdruk
Een zeefdruk is een reproductie door middel van een sjabloon en wordt meestal met de hand gedrukt. Daarbij wordt er gebruik gemaakt van een zeefdrukraam, foto-emulsie, UV-lichtbron en een grafisch sjabloon.
Een zeefdruk kan uit één kleur bestaan, maar ook uit meerdere kleuren. In dat geval worden er meestal meerdere ramen gebruikt en deze worden per laag op het papier aangebracht. Voor een zeefdruk wordt van te voren een kleur of een aantal kleuren geselecteerd waarmee wordt gedrukt. Zo kan een zeefdruk unieke kleuren bevatten zoals neon- of goudkleuren.

Links: een tetrapak-print, ook wel een intaglio ets genoemd. Rechts: een risoprint gemaakt van neoninkt.

Risoprint/risograph
Risoprint is een duurzame druktechniek die sinds een paar jaar een come back maakt. De Risograph-machine heeft veel weg van een kopieerapparaat, maar werkt volgens hetzelfde principe als zeefdruk. Net als bij zeefdrukken wordt iedere kleurlaag afzonderlijk gedrukt, door middel van een stenciltechniek. De inkten die gebruikt worden zijn op basis van soja- of rijstolie. Elke risoprint is een beetje anders, omdat de machine niet altijd exact kan bepalen hoe het papier ligt. Dit is juist de charme van een risoprint, want het maakt het uniek. Ook bij risoprints kan er gebruik worden gemaakt van unieke kleuren die in regulier CMYK-drukwerk niet mogelijk zijn, zoals goud- of neonkleuren.

Litho(grafie)/steendruk
Een prachtige artistieke druktechniek, uitgevonden in 1796. Op een steen of metalen plaat wordt met lithografische inkt of krijt een tekening gemaakt, en vervolgens wordt er een afdruk gemaakt, voornamelijk op papier. Gebruik je inkt, dan moet de steen glad gepolijst zijn. Als je krijt gebruikt, moet de steen een beetje korrelig te zijn. Als je je tekening hebt aangebracht, behandel je het met een verdund slapeterzuur en Arabische gom. De Arabische gom dringt in de poriën van de steen waarin niet getekend is. Het salpeterzuur veroorzaakt een chemisch proces, waarbij het krijt wordt gefixeerd. Daarna spons je de steen af, en blijven de niet-getekende delen vochtig. Dat rol je vervolgens in met drukinkt, waarbij de inkt enkel op de getekende delen blijft staan. Met de geïnkte steen kan nu een afdruk, ook wel ‘litho’ genoemd, gemaakt worden.
Voor een kleurenlitho worden twee stenen gebruikt: één voor de eigenlijke tekening en één voor de kleur. Voor elke kleur wordt een aparte kleurensteen gebruikt.
Meestal worden er een beperkte hoeveelheid litho’s gemaakt met één plaat. Als de kwaliteit van een litho uitstekend is en er slechts weinige geproduceerd zijn, heeft het een aanzienlijke waarde.

Ets/intaglio print
Een ets is een afdruk door middel van diepdruk-techniek. Een ets ontstaat doordat een tekening in een plaat (koper, metaal, glas) wordt uitgebeten met zuur.
Om een ets te maken wordt eerst de plaat gepolijst met fijn schuurpapier of een polijstmiddel, met een laklaag erover. Daarop kun je bijvoorbeeld met een etsnaald een tekening kan aanbrengen door in de plaat te krassen. Gradaties in licht en donker krijg je door oppervlakkiger or juist dieper in de plaat te krassen. Nadat de tekening is aangebracht, gaat de plaat in een zuurbad. Waar in de laklaag is gekrast wordt door het zuur een groef uitgebeten.
Indien je geen zuurbad gebruikt, spreek je van een ‘droge naald-techniek’.
Afhankelijk van het materiaal dat is gebruikt kunnen een beperkt aantal afdrukken worden gemaakt. Van een koperplaat kun je bijvoorbeeld meer ets-afdrukken maken dan van een karton-ets of ‘Tetrapak printing’ genoemd. Dat laatste is momenteel erg populair, omdat je het zeer eenvoudig thuis kunt doen in bijvoorbeeld de binnenkant van een melkpak.

Ik hoop dat je hier iets aan had. Heb je aanvullingen of heb ik ergens een foutje gemaakt? Laat het me weten, dan pas ik het aan.